Euskararen Datu Basearen aurkezpena
Euskararen Datu Basea (EDB) atzo aurkeztu zen Martin Ugalde Kultur Parkean
SEI Elkartea azken urteetan lantzen ibili den Euskararen Datu Basea (EDB) egitasmoa, azkenean kalean da. EDB Aztiker Soziologia ikergunearekin batera garatu dugu, eta lehen bertsio honek Udalbiltzaren laguntza izan du.
Zer da ordea EDB? Bada, Euskal Herri mailan lor daitezkeen euskararen inguruko datu estatistikoak (ezagutza, erabilera, matrikulazioa,...) bildu eta herritarrei modu erraz eta erabilgarrian eskaintzen dituen web bidezko datu-base publikoa da. Hauek dira lehen bertsio honek Euskal Herri osorako jasoko dituen datuak:
- Euskararen kale erabilerari buruzko datuak.
- Hizkuntza-gaitasunari buruzko datuak.
- Erabileraren eta ezagutzaren arteko eraginkortasun indizea
- Irakaskuntzan matrikulazioari buruzko datuak
Beste zenbaiten artean, bi hutsune nagusiri erantzun asmo dio tresna honek: batetik, modu eta leku desberdinetan sortzen diren euskararen egoeraren inguruko datuak datu base bakar batean biltzea; eta bestetik, behingoz, Euskal Herri mailako datuak osatu eta erabili ahal izatea.
Laburki azalduta, esandakoak dira sortu berri dugun tresnaren ezaugarri nagusiak. SEI Elkarteak egitasmo honen bidez soziolinguistikaren ezagutzaren garapenean beste ekarpen bat egin nahi izan du. Horretarako, besteak beste interneteko teknologia aurreratuaz baliatu gara.
Erantzunak
Egunon
Zorionak lehenengo eta behin SEI elkarteari eta lan hau burutu dutenei, oso grafikoa eta erabilgarria da.
Beharbada hau ez da lekurik egokioena, baina huskeria bat topatu dut datuei begira nabilela; Nafarroako Aranaratxe herriari dagokion datuak arreta eman dit, izan ere, euskaldun portzentaia sano altua da, eta gainera, 1996tik 2001ra izugarri aldatzen da.
Euskara.tk foroan idatzi dudan mezua argiago azaltzen dut:
SEI, Euskal Soziolinguistika Institutua.
Irakurri dut zuen orrian lau lerrotan (http://www.aztiker.com/):
- Soziologia Ikergunea
- Gabinete de Sociología
- Eskuartze ikerketak
- Investigación aplicada
Gehienok edo guziok ba dakigu dagoela lexiko international amankommun bat inter Europako hizkuntzak, eta baita konzeptuen niveleko equivalentziatan.
Pentsatzeko da ezen berdin dela euskarazko lerroan dakarrena eta bere azpikoan (Soziologia Ikergunea- Gabinete de Sociología; eta bestetik, Eskuartze ikerketak -Investigación aplicada).
Kommentatu nahi dut ezen emanik euskaldun bati "soziologia ikergunea" lukeela nekez edo imposibleki itzuliko nola "gabinete de sociología"; eta alderantziz ere, erdaratik euskarara berdinki, ez litzateke pasako batetik bertzera, tik gabinete de sociología ra soziologia ikergunea. Baina hau huts hau, lehenengo hau, da pasablea (eta purista lexikalentzat) barkagarri eta ere justifikablea.
Bigarren kommentarioa da transzendentzia graveagokoa. Euskaraz dakarzue "eskuartze ikerketak" eta bere erdarazko ordainean (baldin ordainkotzat ezarria bada) "investigación aplicada". Hemen bai, seguru, nehork ez lukeela ondorioztatuko euskarazko textutik dagoena erdaraz; jokoa ere eginen neraukeo edozeini jokatuz nahi duen bezainbertze ezen ezetz topatu persona bakhar bat holan egingo leukeenik (eta hori dela SEI' (Euskal soziolinguistika Institutua) Intitutu bat dituena uztartzen soziologia eta linguistika, behar luketenak jakin zeozer buruz soziologia eta buruz linguistika.
Hirugarrenik kommentatu baita -arlo politikoan- ezen hobeto legokeela (nivel patriotikoan behintzat) agertzen balitz baita textu txiki hori frantzesez eta inglesez. Horrek gainera mesede egingo lioke euskarari, izanik euskarak referentzia bertze hizkuntzetan eta izanik gainera eskubidea euskaldunona informatuak izaiteko frantzesez ere hainbat nola espainolez (zeren Nafarroa Osoan bait dagoz jendeak ez dakitenak baizik frantzesa).
Egia da, bai, Aranaratxeko datuak atentzioa emateko modukoak dira.
Xabi Zalbidek aipatutako kontu honek aukera ematen digu EDBren ezaugarriei buruzko argibide bat emateko. Jatorrizko datu-iturburuetatik hornitzen da EDB, eta iturburu horiek askotarikoak dira.
Aranaratxeko kasuan, Nafarroako Gobernuko Estatistika Institutura jo dugu, eta bertako zentsueta erroldatik jaso dira datuok. EDBn ez da datuen koherentzia aztertu.
Gure izenaren inguruan zure inpresioak jaso ditugu eta gauza pare bat aipatu nahi dizkizugu horren inguruan:
Ezer baino lehen, SEI elkartea eta Aztiker Soziologia Ikergunea bi gauza direla argitu nahi dugu eta bakoitzak bere webgunea duela. Zure idatzian SEI elkarteari leporatzen dizkiozu Aztiker Soziologia Ikergunearen web orrian ustez aurkitutako akatsak.
Bestalde, jakinarazi nahi dizugu, gure jarduera aurkezteko, izen horiek aukeratu genituenean (*Soziologia Ikergunea-Eskuartze ikerketak* euskaraz eta *Gabinete de Sociología-Investigación Aplicada* gaztelaniaz), ez genuela itzulpen zuzena egitea helburu, guk lantzen dugun esparrua gaztelaniaz zein euskaraz era ahalik eta argienean adieraztea baizik. Alegia, bata ez dela bestearen ordainkotzat emana. *Eskuartze ikerketak* eta *Sociologia aplicada* terminoen artean ere ez dago asmorik bat bestearen ordain izatekorik. Euskaratik euskarara pentsatzea eta sortzea da gure asmoa, hala egin ezean, euskara beti ordainak emateko arriskuan jar baikenezake. Gerta liteke, hala ere, gure ahaleginean ez asmatu izana, baina hori neurtzeko galga ez dadila izan gaztelaniazko terminoari egoki jarraikitzen zaion edo ez ikustea, baizik eta aztertzea euskaraz ongi adierazten ote duen adierazi nahi duena. Alde horretatik, agian, *Eskuartze ikerketak* terminoa egokiena den edo ez eztabaidatu daiteke.
Gure webgunea gaztelania ez den beste erdaretan jartzeko iradokizuna oso aintzat hartu dugu.
Eskertzen dizugu gure lanari arreta jarri izana, eta iradokizunak egiteko tartea hartu izana.
Mila esker, eta segi bizkor.
Agur eta ongi izan.
Hartu dut zuena eta irakurri arduraz. Batetik erran ezen baietz tronpatu
naizela eta nahastu ditudala bi entitateak, zuena Aztiker eta bertzea SEI.
Nolanahi ere, ondo dago jakin eragitea eta eskerrak. Baina nirea -eginiko
kommentarioa- ez doa buruz nork izkiriatu duen baizik othe dagoen txarto,
ondo edo desegoki izkiriatua bi hizkuntzetako textutxua eta relationea
dagokeena textuen artean, euskaraz eta erdara espainola.
Edozelan ere da uste izaitekoa -niretzat behintzat, eta erranen nuke nik
edozeinentzat ere- ezen hizkuntza differentetan agerturiko mezuak elkharren
ondoan' direla elkharren -baina, bi direktionetan gainera- ordainekotzat
hartzekoak, horrela dira behintzat nik ikhusi ditudan gehienak neure
mendean; zuek agian horrela ez ezarri nahi izan arren (nola jakin arazi
derautazuen, expressuki) seguru nago ezen gehienak edo guziak hartzen dituztela
elkharren ordainekotzat.
Nehork ez du imaginatzen hizkuntza batean ipinten duela gauza bat eta
bertzean alboan bertze gauza differente bat, izanik ere (edo ez) egoki emana
hizkuntza bakhoitzean (egoki emanarena ez litzateke kommentatu ere egin behar, zeren bere baitharik dakiguna da hori, aiphatzeke ere), printzipioz gauza berbera dioite, nahiz egon litezkeen
derivatione txipi edo insignifikante eta intranszendeteak elkharren artean.
Exenplugarri, batean balekar euskaraz "sagarra" eta azpian espainolez
"tomate", uste izaitekoa da erdaldunek ez dakitenak euskaraz pentsatzea ezen
erdarazko tomate hitza erraiten dela euskaraz sagarra. Bertzerik da oso, ea
hizkuntza baten bertzearekiko mimetismoa edo inkluso subordinationea dagoen -edo
lexikal edo syntaktiko edo orthographikoa- eta bertze bat baina differentea
behar, diot BEHAR, duela egon relatione eta korrespondentzia batetik bertzera eta
behar, BEHAR, dutela izan ordain batak bertzearena. Hitz batean, bai parallelismo hertsia izan gabe mimetismo subordinantea.
Zoriondu nahian natortzue. Euskal Herri osoko datuak,batera bilduta ikusteak non edo non poza ematen du. Egon daitezkeen akatsen gainetik, euskaltzale askok egunero Euskal Herrian, arlo baten edo bestean, dugun egoera antzemateko arazo handiak ditugu benetan. Gehienetan atalkako argazkiekin ibili beharra dugu marko zatikatzaile politikoa dela medio, eta, hara!, berriro ere dator herri ekimena bidean laguntzen. Aupa zuek!
Oso lan bikaina egin duzue eta oso baliagarria, batetik arlo horretan lan egiten dutenentzat, bestetik Gure hizkuntzaren egoera ezagutarazteko eta jendeak kontzientziatzeko. Espero dezagun ezaguera horrek kontzientziak astindu eta jende asko erabiltzen hasiko dela baita ez dakitenok ikasten hasi ere...
ZORIONAK, BENETAN!!!!
> Zer da ordea EDB?
Ba EDB orain arte Euskal Dantzarien Biltzarra zen. 1965an sortutako elkartea eta milaka euskal dantzariren elkartea