Nancy Zubiri Euskal Herritik Estatu Batuetara joan zen artzain baten alaba da. Bere aita hil eta zazpi urtera Estatu Batuetako euskaldunen historia idaztea erabaki zuen. Hala idatzi zuen "A Travel Guide To Basque America: Families, Feasts, and Festivals" liburua. Orain, gidaren edizio berri bat idazten ari da.
Duela bost urte argitaratu zuen liburua Zubirik eta Nevadako Unibertsitateko euskal ikasgaien saileko libururik arrakastatsuena bihurtu zen. Unibertsitateak gidaren eguneraketa bat eskatu dio orain Zubiriri.
A Travel Guide To Basque America gida berriak 2005eko Boiseko Jaialdian ikusiko du argia. Jaialdi hori bost urtean behin ospatzen dute Idahoko Boise herrian.
Liburuaren edizio berrian Interneten gaineko atal bat izango da berrikuntzetako bat. Atal horrek azalduko du nola eraldatu duen sareak euskal diaspora.
Hala ere, Zubiriren asmoetako bat da liburua gaztelaniaz eta euskaraz ere argitaratzea; euskal herritarrek Estatu Batuetara joan ziren euskaldunen historiaren berri izan dezaten.
Estatu Batuetan egindako azken erroldaren arabera, 60.000 pertsonak jatorri euskalduna dute. Arbaso gehienak 1900 eta 1964 urteen artean joan ziren Estatu Batuetara artzain moduan lanera. Batzuk 1848an ere joan ziren, Kaliforniako meategietan lan egitera.
Artzain horietako bat Jean Zubiri izan zen, Nancy Zubiriren aita. Iparraldetik Kaliforniara joan eta Peruko emakume batekin ezkondu zen.
Gogoratzen naizen liburuen artean, hauek ere garrantzitsuak dira oso:
Amerikanuak. Will Douglas eta Jon Bilbao.
An Enduring Legacy: The Story of Basques in Idaho. John Bieter and Mark Bieter
http://www.nvbooks.nevada.edu/e/enduring.html
Speaking Through the Aspens: Basque Tree Carvings in Nevada and California.
J. Mallea-Olaetxe
http://basque.unr.edu/trees/
From California with Love. San Sebastián, Spain: Elkar, 1992. (in Basque - euskarazko titulua ez dut orain eskura).
Joseba Gabilondo.
Euskaldunen Amerika (Joseba Etxarri).
Eta Robert Laxalt-en guztiak.