Jardunaldiak: Tokiko hedabideak etorkizunera begira
Aurkezpena eta pare bat hitzaldi egin dira eta 100 lagun inguru ari dira parte hartzen jardunaldiotan. Santi Urrutiak eta Aitor Zuberogoitiak amaitu dute beraien hitzaldia eta orain kanpoko esperientziak entzuten dihardugu Zamudion.
Arazotxo batzuk erdi-gaindituta, jardunaldietan jakingura dago, ikasi gura.
Orainarteko hizlariak:
- Santi Urrutia, EHUko gizarte ta komunikazio zientzien fakultatekoa: Mapa komunikatiboak izan ditu hizpide eta hori guztia euskararekin lotuta. Ikuspegi orokorra eman du hitzaldian eta nahiko ezkor agertu da. Entzuleen artetik erantzun zaio esaten euskarak baduela harro egoteko motiborik eta konparazioan behaldetik bagabiltza ere medio asko sortu direla eta industria izatera heldu garela euskarazko mediook.
Internet ez da izan hizpide, baina beraren ponentzian, aipatu du euskaraz 2002. urtean 3.000 webgune zeudela sarean (elebidunak). %29a euskara hutsez zeuden eta gainontzekoa beste hizkuntzekin batera. Horien kontzentrazioa Gipuzkoan omen dago. Handik sareratzen dira webgune euskaldunen %40. Araba eta Iparraldearen produkzio txikiaz ere jardun du Urrutiak. Paperean zein Interneten, izan ere,%2tik ez da pasatzen. Irratigintza, papera, telebista eta Internet ere jorratu ditu.
Atsedenaldiaren ostean (kafe eta guzti) bere hitzaldia egin du Aitor Zuberogoitiak:
- Aitor Zuberogoitia, Topagunearen hedabide saileko sustatzailea: Globalizazio garaiotarako iraupen-estrategia bat euskal hizkuntza-komunitatearentzat komunikazio-esparru autozentratua. Hau dena azaltzeko denboraz larri ibili bada ere, datuak eta datuak eman ditu, izan ere, Zuberogoitiak euskararen presentzia gaur egungo prentsa abertzale elebidunean tesia egina dauka.
Bi hipotesi eman ditu:
- Eremu elebidunetan gertatu ohi dena gertatzen dela prentsa elebidunean ere: hau da, bi hizkuntzetako bat beti soberatzen dela edo, gutxien-gutxienean, anekdotikotasunera, bazter-albisteetara kondenatuta dagoela, eta horrela ezin duela zentralitate propiorik ezarri eta ezta osasuntsu birsortu ere. Horren guztiaren ondorioz, hizkuntza horrek ezin du edozein mintazairak, biziko bada, ezinbesteko duen esparru sinbolikoa ganoraz nuklearizatu, eta, ondorioaz, gainbeheran abiatzen da. Eta gainbehera prozesu hori eskema diglosikoa nola edo hala geraraziagatik, eskema diglosiko horretan hizkuntza bat beti izango da ezinbestekoa; bestea, aldiz baztergarria.
- Txepetxek frogatu bezala (1991: 33-71), motibazioa-ezagutza-erabilera / erabilerta-ezagutza-motibazioa bi norabideko zirkuitua dago hizkuntzen ikaskuntza- zein transmisio-prozesuen oinarrian. Haatik, prentsa elebidun diglosikoak zirkuitu horretan tapoi-funtzioa egiten du, motibazio eta erabilera-defizitak ahalbidetuta zirkuituan zehar butadura nabarmenak eragiten dituelako.
Orain, ni testu hau idazten nagoen honetan George Jones dago hitzaldia ematen. Mercator erakundearen hedabide saileko ikertzailea da Jones. Gaia: Hizkuntza gutxituak eta tokiko prentsa Europan: mapa orokorra. Berez, Elin Haf Gruffydd Jones zen etortzekoa, baina haren mezua George Jones-ek ekarri du. Ondorio moduan aipatu du tokiko hedabideak kasu askotan oso garrantzitsuak direla hizkuntza gutxituen komunikazio-bizitasuna bizkortzeko.Hedabideen panorama orokorrean eragin handia daukate toki hedabideek. Bi arlotan dute zeregina toki hedabideek beraren ondoriotan eman duenez:
- Gizarte lokalen bizitasun sozialaren garapenean.
- Hizkuntzaren erabilerari eragitean.
Hitzaldiaren bigarren zatia emango du laster Jones-ek. Bazkal ostean jarraituko dute jardunaldiek. Mahai ingurua izango da eta gaia tokiko prentsa normalizazioaren ikuspegitik. Bigarren zatirako beste mahai inguru bat: Euskarazko prentsa: estrategia posibleak.
Erantzunak
Informazio gizartean gaude eta tokiko prentsak ere egin ditu zenbait gauza, esateko uztarria.com webgunea. Nondik abiatu digitalean? Egin du galdera Alex Aisa moderatzaileak.
Topaguneak baditu helburu batzuk markatuak. Hedabideak eta elkarteak batzeko tresna aurkeztuko dugu: topagunearen webgunea. Camachok esan du aldizkari batzuk egin zutela saiakera eta egin zituzten atariak eskaparate antzerakoak izan zirela. Barruan ezer gutxi zutenak. Interneten sartu behar dira, baina dinamikotasun osoarekin, zerbitzu erabilgarriarekin. Irakurleak behin eta berriz sartzeko edukiak jarri behar dira. Atari dinamikoak egin behar direla esan du, behin eta berriz.
Goenagaren ustez, aldiz, esan du egin beharrekoa dela Interneterako apustua. On-line argitalpenaren aldeko apustua badago diru-lagutzen atalean eta luze barik, gehituko da Interneten sartzen diren hedabideek jasoko duten laguntza. Euskarazko gauza interesgarriak badaude eta euskaldunak ere sarrerako webguneak euskaraz izatera bultzatu behar ditugu. Itzulpeneko tresnak ere hobetuko dira eta erabat automatikoak ez badira ere itzulpenerako emango ditu etekinak. Interneten konpetitzaileak ez dira horrenbeste Goenagaren ustez, hala ere, apustua estrategikoa da eta bultzatuko da erakundeetatik.
Diru-laguntzak ematerako orduan zehatz begiratzen dira eskaerak. Orain alde kkualitatibotik begiratu behar dituzte hemendik aurrera. Ikusi behar da zenbat ale ateratzeaz gain ia etekinik ateratzen zaion diruari. Eraginkorrenei, kalitate handiena erakusten dutenei etab gehiago laguntzeko asmoa dute. Orain ez daukate indikatiborik hori egiteko, baina horren atzetik doaz. Klabea eraginkortasuna da nahiz eta lau orrikoa izan. Horretarako, ordea, jakin behar dugu nola gabiltzan eta egiteko duen gauzetariko bat da administrazioak.
Jasone Mendizabalek gehitu du lehiatila askotan eskatu behar dela dirua eta ia noizko izango den lehiatila bakarra. Orain, Aldundiak, Udalak eta Jaurlaritzak. Goenagak arrazoi duela erantzun dio eta aztertzen dihadutela koordinazio hori nola egin.
Horrela amaitu da mahai-ingurua.
Mahai ingurua izan da arratsaldean. Parte hartu dute Idoia Camachok (Informazio zientzietan doktorea), Aitor Zuberogoitiak (Topaguneko Hedabide Saileko sustatzailea) eta Patxi Goenagak (Eusko Jaurlaritzako Hizkutza politikarako sailburuordea).
Esan dutenen artean:
Goenagaren ustez, ezagutza gora badoa ere erabilera ez horrenbeste. Normalizazioa alperrik da ez bada ezer erabiltzen. Beraz, Euskararen normalizazioa euskal tokiko prentsaren normalizaziotik ere etorriko dela gaineratu du Goenagak. Erabiliko den euskara ere urbilekoa izan behar da.
Euskalkiak batuarendako
Tokiko euskara eta fonetismoak zorionez alde batera lagata daude. Euskara baturaren izenean eman behar zaio euskarari hurbiltasuna. Euskara batuan gerturatu behar ditugu euskalkiak: morfologian, sintaxian eta hiztegian batez ere.
Testuak digitalizatzearen garrantzia
Argitalpenaren testu guztiak digitalizatzea asko baloratu dela esan du. Inun agertzen ez diren hiztegiak. Euskararen aberastasunari begira ere zeresanh handia dute toki hedabideek. Horregatik baloratu da diru-laguntzak ematerakoan ere.
Hasieratako egoeraren anormaltasunaren neurria ematen du Amatiñok esaten zituenak gogoratuz. Esaten zituen hauek 70-80 hasieran: Deiako erredaktoreetako kazetari batek euskara ez zela eta ez dela komunikazio hizkuntza izango esan zuen. 1977an ETBren lehen programazioa elebidun bezala aurkeztu zen eta irrati zein prentsa elebidunaren frakasoari begiratuta erabaki zuen Jaurlaritzak elebakarra zen emisioa ere egitea.
Beste adibide bat ere eman du Zuberogoitiak lehengo egoera zein den eta nondik gatozen esateko: *Euskaltzaindiak 1975ean prentsaurrekoa eskaini zuen Durangon, gaztelera hutsez. Amatiñok euskaraz galdetu zuen ia euskaraz galderarik egiterik zegoen. Probokaziotzat hartu zuen galdera hori egitea zenbaitek. Duela urte batzuk nola zegoen kontua erakusten du honek Zuberogoitiaren ustez.
Hasieran, 90etako hasieran, hamarkadako hasieran euskarazko prentsak hegoaldean krisia izan zuen, goiz argi desagertu eta zeruko argia ia ia, Anaitasuna ere desagertu Handik urte gutxira 88an Arrasate Press sortu zen. Hurrengo urteetako sendotzen izan duen zerikusia ere hortik aipatu behar. Orain % 70a finantziatzen duten aldizkariak ere badaude. Topagunearen estrategia da euskaldun bat dagoen tokira aldizkari bat bidaltzea.
Euskarari dagokionez, ohiko hizkuntza bihurtu dute toki hedabideek eta bihurtu bakarrik ez, baita behartu ere. Zenbat erdaldunen argazkiak ikusi ditu jendeak eta ahaleginak egin hura ulertzeko? Euskararendako erabilera esparruak irabazi dituzte toki hedabideek, gero eta sendoago eta praktikoagoak gainera. Faktore motibatzaile dira eta euskaldun berriendako euskaraz mundu bizi bat dagoela erakusten du. Euskaldun zaharrendako ere baliagarri dira, erabilera esparruak irabazten dituztelako.
Besterik frogatu artean, kazeten doakotasunean oinarritzen da. Doakoa ez den prentsak zabalkunde mugatua du. Premia handiena dutenengana ez litzateke helduko.
Hizkuntza handi guztiak ari dira ateak zabaltzen doakotasunari. Hori da Metroren kasua. Bilbon zabaltzeko direla esan du Zuberogoitiak. Bere uistez, Gobernu guztiek babesten dituzte estrategikoak: 23 mila milioi pezeta ordaindu ziren Guggenhain museoa Bilbora ekartzeko. Zer esanik ez industrian nahiz eta ekimen pribatuak izan Logikoa da eta ezinbestekoa diru publikoz laguntzea tokiko prentsa egiten dutenak.
Zuberogoitiari erantzundio Goenagak esanez, autofinantziatu eiten direla egunkari horiek. Camachok gehitu dio: Arrakastatsuak dira Metro eta horrelakoak eta metroan edo trenean edo horrelako lekuetan. Ikaslek eta langileak dira hor ibiltzen direnak. Idoia Camachok dioenez, oso erraz daukate merkatariekin zeren haiei zuzendutako publizitatea eskaintzen dute. Alde garrantzitsu bat dute beraien alde, publizitate hori.