Euskal "Y"a ezin da Europako lehentasunetik kanpo utzi
Abiadura Handiko Trenaren Madril-Gasteiz-Dax ibilbidearen barne dago Euskal "Y" izeneko trenbide proiektua. Oraingoz, Euskal "Y"aren eraikuntza ez da berehala martxan jarriko.
Adierazpen honen sinatzaileok, Europako Batasuneko garraio azpiegituren proiektuentzat oso garrantzitsua den une honetan, ondokoa adierazi nahi dugu:
- Lehena: Kezkatuta gaude euskal "Y" izeneko trenbide proiektua Madril, Gasteiz, Dax hegoaldeko abiadura handiko trenbide ardatzean sartua- "quick start list" (berehala martxan jartzeko proiektuen zerrenda) deiturikotik kanpo geratu delako. Izan ere, zerrenda hori Europako Batzordeak Europako Kontseiluari abenduan berresteko aurkeztuko dion Hazkunderako Europar Ekimenera bildu da.
- Bigarrena: Euskal Herria historikoki pasabide pribilegiatua izan da, bai kokapen geografikoagatik eta bai biztanleen borondategatik. Gure ongizatea eta oparotasun ekonomikoa zeharo bat datoz bokazio hori gauzatzearekin.
Abiadura handi trenbide sare berria behar dugu, etorkizunik handieneko garraioaren bidez Euskal Autonomia Erkidegoko hiriburuekin eta Europarekin lotzeko. Euskal Herriaren aurrerabidea eta Europar Batasunarekiko integrazioa estuki daude loturik trenbide proiektu horrekin. Euskal Herria Europako garraio sareetatik kanpo uztea erabaki larri eta historikoa da, eta etorkizun beltza iragartzen digu: - Hirugarrena: Europako Batzordeak "quick start list" landu du lau irizpideok kontuan izanda:
- Heldutasuna izatea, lanari hurrengo hiru urteetan ekin ahal izateko.
- Mugaz gaindiko dimentsioa izatea.
- Hazkunde eta berrikuntzan eragina izatea.
- Ingurumenean eragin ona izatea.
Euskal "Y" izeneko proiektuak betekizun horiek guztiak betetzen ditu eta Europan lehentasun handiko proiektua izan da, Essen-go Itunak sinatu zirenetik, Gasteiz-Dax tartea jaso zelako.
Hori guztia kontuan izaki, ulertezina da Atlantikoko Europarentzat eta Euskal Herriarentzat erabakigarria den proiektu hau bazter uztea.
Hortaz,
- Jakinarazi nahi dugu oso kezkatuta gaudela azpiegitura hori "ez eraikitzeak" euskal ekonomiari ondorio txarrak ekar diezazkiokeelako. Proiektu estrategikoa da, eta eraikitzen ez bada, gure etorkizun ekonomiko eta soziala kolokan geratuko litzateke epe luzera.
- Espainiako agintariei, Loyola de Palacio Garraio eta Energia komisario andreari eta Europako Batzordeari berari jakinarazten diegu Gasteiz-Dax trenbide proiektua ezin dela "quick start list" (berehala martxan jartzeko proiektuen zerrenda) deiturikotik behin betiko baztertu, proiektu horrek eskatutako betekizun guztiak betetzen dituelako, garraio sarearen ezinbesteko kate-maila delako eta Arku Atlantikoa Europaren geroko eraikuntzatik kanpo geratzea saihesten delako.
Sinatzaileak:
- Josu de Lapatza (Merkataritza eta Industria Ganberako Lehendakaria).
- José Mª Echarri (Gipuzkoako Merkataritza, Industria eta Nabigazio Ganberako Lehendakaria).
- Ignacio Mª Echeberria (Bilboko Merkataritza, Industria eta Nabigazio Ganberako Lehendakaria).
- Román Knörr (Euskal Enpresaburuen Konfederazioko Lehendakaria).
- Sabino Iza (Arabako Enpresari Elkartearen Lehendakaria).
- José Martín Echeverria (Gipuzkoako Enpresari Elkartearen Lehendakaria).
- José Mª Vázquez (Bizkaiako Enpresari Elkartearen Lehendakaria).
- Manuel Montero (UPV/EHUko Errektorea).
- Jaime Oraá (Deustuko Unibertsitateko Errektorea).
- Inaxio Oliveri (Mondragon Unibertsitateko Errektorea).
- Javier Retegi (Eusko Ikaskuntzako Lehendakaria).
Bilbo, 2003ko azaroaren 20an.
Erantzunak
Agiri horren sinatzaile jaunok (andrazkorik ez baita, oraingiz bederen, zuen artean):
Utz iezadazue irakurketa gomendio bat egiten: Berria egunkarian, joan den ostiralean, azaroak 21, 6. orrialdean, Pablo Sastrek idatzitako atikulua: "Tren-aroa".
Eta, artikulua patxadaz irakurri odnoren, egin ezazue atzera, une bakar batez baino ez bada ere, zuen pentsamenduan, irten zaitezte zuen idazkiko logika teknokrata merkantilista horretatik, eta imajina ezazue zer izan daitekeen Euskal Herria, edo mundua, 50 urte barru, 30 urte barru, 20 urte barru, 10 urte barru, etzi, bihar... bizi gaituzten joera basati hauei frenorik jartzen ez badiegu. Nora goaz? Nora eraman nahi gaituzue abiadura beldurgarri horretan?
Ba ni euskal Y horren alde nago. Bilbo eta Gasteiz tren azkarraz lotzea ezinbestekoa iruditzen zait. Hori aurrerapena da, bai jauna. Ingurumena eta antzerakoak zainduz, baina tren azkarra ezinbestekoa da.
XXI. mendean gaude, utz ditzagun alde batera sasiekolgismoa eta ekin diezaiogun progresoari.
Leitzaran autobiearen aurka ere egon ziren, baina gaur egun inork ez du zalantzan jartzen autobide horrek izan dituen onurak.
Nik uste dot beste kontu bat dagoela hor,
Abiadura handiko trena izena albo batera itxita, uste dot ezinbestekoa dala Euskal Herrietako Mendebaldeko hiriburuak trenbidez batzea edo lotzea, eta bestetik Europako trenbide sareagaz bat egiteko bertotik, trenbide sareak Europakoak daukan zabaleri bera erabilita.
Entzunda daukat Frankoren garaian Espainiak erabili zuen trenbide sareko zabaleria estuagoa zala, estrategia edo , Europatik etorrenari eragozpenak jartzeko (inbasioen beldur? ) eta Espainiako trenbideen zabalerira egokitzeko.
Bestetik erreza da gaur egun hainbat burruka eremu desagertuta, ekologiari eustea, baina egin egin zan Leizarango autobidea, mamuak albo batera itxita.
Logika horretatik begiratuta, Txernobil ez beste (ia) guztia da onargarri. Hala da... Logika kapitalistatik abiatuta, Leitzarango autobia oso ondo dago, eta AHTa ere bikain. Eta zenbat zoru berde dagoen oraindik logikoki baliagarri!
Baina logika horri lotuta bizi behar dugu? Eta hala balitz ere, logika hori azken muturreraino jarraitzeko prest gaude? Non jarri behar da muga? Nork jarri behar du? Eztabaida honetako jatorrizko testua bidali duten jaunek? Noiz? Denak kaka bat egina dugunean?
Izadia gero eta suntsituago, langileak gero eta egoera okerragoan, herrien eta klaseen artean gero eta diferentzia handi eta krudelagoak, txiroak inoiz baino txiroago eta aberatsak inoiz baino aberatsago, kultura tele-zaborraren mailarik abisaletaraino jaitsia... Hori da, ez besterik, AHTaren bidea.
Iruñea eta Donostia gertuago daudela diote autobiaren defenditzaileek. Nik diot Euskal Herria txikiago egiten duela.
Ni ere akatzen gaituen presaz kokoteraino nago.
Autobidea besterik ez daukat lanetik etxerako bidean. Tunel arriskutsu bat tartean. Tunel horretara iritsi aurretik egunero-egunero autobidetik atera eta errepide zaharretik, mendatetik joaten naiz, orduko 120 km.tan ez baina 60.an.
Erabaki horri esker oreinak, ibaiertzeko hegazti handiak, artaldeak... izan ditut bidelagun.
Hirian, lantokian, txirringa bihurtu dut lokomozio sistima.
Kotxeek konkistaturiko hirian ez da ia kotxe gehiagorik kabitzen, hau irrazionala da erabat.
Baina nik jada ez dut kutsatzen, ez auto-pilaketan estressik pasatzen, ez alferrikako gasoilik erretzen, ez naiz berandutzen... gorputzaldi hobean nabil.
Esan bezala, presari gerra deklaratu diot eta hobeki bizi naiz.
Portzierto, kutsatzen ez duen, txikiziorik eragiten ez duen tren arrazionalaren alde nago, batipat merkantziak eta presarik ez duen jendea garraiatzeko.
Presa eta handinahia duenak eska beza kreditu bat "jet" pribatua erosi eta Loiutik Hondarribiara 5 minututan joateko, eta utz gaitzala pakean.
Nik ere nahi dut lasaitasun hori, baina:
Bizitzeko etxea behar dut. Etxea ordaintzeko lan egin behar. Lan egiten badut haurra ere ongi gobernatu behar. Biak bateragarriak izan daitezen presaka batetik bestera ibili behar.
Nik ere nahi nituzke egunean pare bat ordu gehiago, lanera oinez joan eta etortzeko (orduerdiko bidea, joan, etorri, joan eta etorri, guztira bi ordu).
Bizitza oso gaizki antolatuta daukat? Zer aldatu behar nuke?
Keniako haurren bidea hobea al da? (egunero oinez 20 kilometro egin behar eskolara joateko eta horrelakoak...)
Egia da bai, Y-aren bidez azkarrago mugitu ahalko garela, azken mendeetan azpiegitura asko eta "aurrerakuntza" asko egin direla azkarrago eta erosoago mugitzeko. Baina egia ere bai da, gure ingurugiroaren txikizioa izugarria dela, natura parke txiki batzuetara mugatzen ari garela (zoo-ak bailiran) eta honekin gure buruaren aurka egiten dugula; zeren eta hainbeste diskurtsoren aurrean diotenak "jada XXI. mendean eta oraindik hau eta bestea gabe...", nik diot: XXI. mendean eta oraindik ez dugu onartu gu naturaren parte garela, eta ez gu bere jabeak, eta beraz, natura zoo-etara mugatzen badugu eta gu beragandik bereizten bagara "burnizko eta zementuzko gartzelan" amaituko dugula. Progresua? zein da progresua? azkar mugitzea ala lasai bizitzea? osasuntsu bizitzea (kutsadura, estres, gerra...gabe) ala kotxe, ordenagailu, mikroondas... izatea? beharrak asetzea ala produktibitatea handitzea?
Progresuaren gaian zertxobait irakurria denak badaki, progresuaz hainbeste hitzegin den azken mendeetan, inoiz baino gerra, gosete, katastrofe natural, arazo psikologiko, esplotazio, etab. gehiago egon direla; paradojikoki arazo hauek konpontzeko inoiz baino gaitasun handiagoa dugula esaten diguten garai honetan.
Harritu naiz noiz ikhusi bait dut izkiriaturik Madril-Gasteiz-Dax. Toponymook ez dagoz hirurak euskarazko toponymoekin aiphaturik, ze nola dagoen Madril (Madrid) eta Gasteiz (Vitoria) emanik euskal forman harritu naiz ez ethortea 3.a ere Akize (Dax) euskal forman. Nola den exotoponymo euskaldun bat Madril nola bertze exotoponymo zenbaitzuk da ere era berean exotoponymo arras ezagun eta anhitz erabilia euskaldunon artean Landesetako hiri thermal historiko ezagunarena. Hau da, tzat Dax erran daroagu euskaraz Akize.
Euskal 'Y' izeneko proiektuaren aldeko gutuna kuriositatez irakurtzen hasi naz. Irakurtzen jarraitu eta pasabide pribilegiatua, proiektu estrategikoa, bestela gure etorkizun ekonomiko eta soziala kolokan,... eta horrelakoak irakurtzean, egia esan, apur bat sustatu naz.
Zein ote da artikuluaren egilea? ikerketaren baten ondorioa? Soziologoren bat? herri mugimenduren bat?
Baina ez! (nere lasaitasunerako) proiektua egiteko interes ekonomikoa haundiena dutenek sinatzen dute gutuna: inguruko 'industria, komertzio eta ez dakit zenbat gauza gehiagoren lehendakariak' hain zuzen ere.
Horrelako proiektuen aurrean kontuz! nere ustez, lehendakari guzti hauei kezkatzen zaiena euren patrikak betetzea besterik ez da, eta gure beldurrekin (etorkizuna,...) eta gure nahiekin (erosotasuna,...) jolasten dute nahi dutena lortzeko.
Pertsonai hauei ez dakit, baina guri horrelako proiektu batek egingo duen txikizioak zer pentsa handia eman behar digu. Adi, gero ez du bueltarik izango!
AHT dakarren gastu ekonomiko handiak eta ingurunearen eta gizartearen gain sortuko diren inpaktu handiek ez dute justifikatzen.
Proiektu hau modu inposatzailean bultzatu da, batere informazio gardentasunik gabe eta biztanleen eta udalerrien interesak eta nahiak kontuan hartu gabe
Sentitzen dut baina ez dakit nik abiadura handiko tren batek behar adinako justifikaziorik duen gurean. Abiadura ez hain handiko trena, pertsona nahiz ondasunen garraioarentzat, hain ahaztuta eta baztertuta dagoen honetan, merezi al du benetan tamaina horretako inbertsio eta txikizioak ?
Nik behintzat zalantza handiak ditut.