ETB1ek euskareriko duen axolagabekeria
ETB1ek hainbat programetan (Teleberri, Kirolez Kirol, etab.) euskarekiko duen jarrera salatu nahi dut. Izan ere, aspaldian erdal hiztunen hitzak ez dituzte euskaratzen. Bere horretan uzten dituzte inolako azpititulo edota aldi bereko itzulpenik gabe. Ezer gertatuko ez balitz bezala.
Igande gauean ere kale
Eta gertakari hau aspalditik dator. Azkenetakoa, igande gauean Behobia eta Donostia arteko lasterketari buruzko erresumenan eman zen. Irabazleari eginiko elkarrizketa eskaini zuten eta guztia gazteleraz eman zuten, euskararen presentziarik inondik inora, inolako itzulpenik gabe, lotsagarria!
Ez da lehen aldia
Haatik, euskaldun guztiok gaztelera ulertzen dugunez hor konpon! Lan bat gutxiago, ezta? Eta Lapurdi, Behe Nafarroa eta Zuberotarrei, hor konpon ere! Horiek ez al dira bada, euskaldunak? Guztiek ulertzen al dute bada gaztelera?
Ea behingoz ETB1 bere erruaz konturatzen den eta euskarak telebistan behar duen lekua hartzen duen edota bere lekuan jartzen duten.
Euskara eta euskaldunoi eraso gehiagorik ez!
Erantzunak
Matrix pelikulan Deia2 deitzen zioten honi. Alegia, mezu lehen ere irakurrita daukadala iruditzen zait. Orain norbaitek idatzi bat aurkeztea proposatu behar du, zirriborro bat egin eta pilo bat jendek sinatuko du idatzia. Ezertarako balioko ote du?
Xabier Euskitzeri ez diot estima handirik, baina ETBn Sorginen Laratza iruditzen zait euskararekiko errespetuaren eredu.
A eta azpititulurik ez jartzekotan ez jarri ez fantsezez, ez italieraz, ezta inglesez hitz egiten denean ere.
Badakit gaia arriskutsua dela: batetik euskaldunen % 95ek badaki gazteleraz edo ulertzen du (Iparraldean bertan ere gazteleraren ezagutza Hegoaldean frantsesarena askoz handiagoa da, zer esanik ez euskal kultur produktuen kontsumitzaleen artean), baina jarrera horren hurrengo urratsa euskara behar ez izatea da. Alegia, erdal hitzak euskaraz behar izatea ez da Iparraldea izan ala ez, horrek gauzak argiago uzten ditu, baina bestela ere, diglosia bere horretan onartu behar dugu?
Orain, niri jendea entzutea gustatzen zait, zein ahots duen, zein tonu eta kanpoko gauzak bere horretan nahi ditut, izan gazteleraz, frantsesez edo polonieraz. Eta euskaraz, azpitituluak.
ETBk jarrera hori muturrerago eroan beharko lukeela uste dut, bikoizketetan hainbeste diru gastatu barik, bertoko produkzioa bultzatu eta kanpoko guztia azpititulatuz, honetaz gu baino hiztun gehiago izan arren jarrera inteligenteagoa duten herri askok bezalaxe (Holanda, Portugal, Danimarka...), beti Espainiak egiten duena kopiatu barik.
Izan gaitezen zentzudun: ze logika dauka "El día de la bestia" edo "Airbag" bikoizteak, jatorrizkoan entzunda, ahots enlataturik gabe % 95ek ulertzen dugunean? Baina berdin-berdin filma AEBetako edo errusiarra balitz.
DVDetan ere badugu zer aurreratua: behingoz aurrera egin dugu, eta ETB konturatu denez txalotu beharko da: La Mirada mágica eta antzekoak DVD bakarrean daude, VHSean euskarazko edo gaztelerazko bertsioa hautatu behar duzu, baina DVD bakarrean hizkuntza biak daude eta zeuk hautatzen duzu. Oso egokia etxean erdaldunak eta euskaldunak daudenean (eta horrelako familia asko dago). Baina film gehienetan ez dago horrelakorik: ez da hain garestia ba, euskarazko azpitituluak txertatzea. Zoazte DVDak saltzen dituzte dendetara eta hasi begiratzen zenbat hizkuntzatan irakur dezakezuen filma... hori bai dela lotsagarria, islandiera bezalako hizkuntzetan irakur daitezke pelikula batzuk eta gurean oraindik ez.
Nik uste dut ikusleokiko errespetu falta dela euskaraz hain negargarri egiten duen jendea hartzea ETB1eko programa baterako, zergatik-eta izaeraz xelebre xamarrak direlako edo. Benetan belarriko eta bihotzeko mina ematen du lehiakide batzuen hizkera entzuteak. Euskaraz-edo diotena txarto (ez ergatiborik ez ezer), eta hiru esalditik bat gutxienez erdaraz. Negargarria!
Ez da beharrezkoa Axularren mihia izatea, nahikoa da gutxieneko normaltasun eta naturaltasuna.
Niri baten batek euskararekin arazoak izatea ez zait larria iruditzen, euskaldun berriak badirelako, euskaldun zaharrok baino meritu gehiagorekin gainera. Horiei lagundu egin behar zaie.
Hori bai, arraro xamarra da basatxe honetan euskaraz ondo egiten dutenak izatea gutxiengoa.
Bestalde, mailak baino jarrerak kezkatzen nau gehiago, hor ikusi ditudanak euskaldun berri saiatuako baino euskaraz zerbait dakiten interes gutxigoak iruditu baitzaizkit oro har. Zergatik? Batzuetan erdararako joera axolagabea nabaritu zaielako, kameren aurrean. Eta zerbaitek esaten dit kameren atzean jarrera hori nabarmenagoa izan dela. Hauei euskararekin errespetua exigitu beharko litzaieke horrelako programa batera joateko orduan.
Euskaldun berri saiatuak aurrera!
Basetxeko partaide batzuen euskara maila txarra bada, zer esan behar da ETB1-ko ikuslehek, udara honetan ikus genezakeen Jaiak programako aurkezlehen euskara maila?
Nola da posible euskarazko telebista bateko aurkezlehek, euskañolez (3 hitz euskaraz + 2 hitz espainolez) hitz egitea?
Nola da posible euskañolez eginiko saio bat egiteagatik, euskarazko telebista (publiko) batek, aurkezle hauek ordaintzea?
Erantzun hau sustatuzale guztiei zuzendua dago.
Ez da lehenengo aldia esaten duguna eta ez da azkena ere izango, baina gogoratu gura genuke Sustatun anonimotasunetik edozer esatea ez dela egokia.
Medio honek serioa izan gura du eta baditu arau batzuk.
Arauak
- Sustatu-ra artikuluak idazteko, albistearen bidaltzaileak bere burua identifikatu behar du. Zeure e-posta helbidea idatzi behar duzu, nahiz eta gero ez den publiko egingo. Besterik gabe, jatorri ez oso ziur edo iluneko mezuak identifikatzeko balioko digu horrek.
- Albisteak moderatzaileek berrikusiko dituzte. Onartu aurretik, testua zuzendu edo egokitu dezake era berean. Testua ez bada Sustatuko gai eta helburuetara egokitzen, ez da onartuko. Irakurleek edo beste batzuek testua errespetu gutxikoa dela pentsatzeko arriskua badago ere, ez da onartuko artikulua. Moderatzaileak ez daude behartuta erabaki hauen inguruan inori esplikaziorik ematera.
- Printzipioz, albisteek izan ditzaketen erantzun eta informazio osagarriak moderatu gabe igaroko dira. Espero dugu irakurleek zentzunarekin erabiliko dutela aukera hau, errespetuzko iritzi trukea eta benetako adierazpen askatasuna posible izan dadin.
- Erantzunak. Artikulu guztiei erantzuna emateko aukera dago. Informazio osagarria baldin baduzu, iritzi pertsonalen bat, zuzendu beharreko zerbait dagoela uste baduzu... idatzi. Errespetuz, beti ere.
> Ez da izaten horrenbesterako. Uste dut beti izaten dugula ETB jo puntuan eta jarraipaen zorrotzegia ere egiten diogula.
>
> Pena da, baina gure errealidadea horrelakoa da. Elebidun asko ez daude... horren kulpa ez du ETBk
Ez errua neurea izango da.Norbaitek errurik baldin badu hori ETBrena da.ETB2-ko albisteak ez al dituzte ba itzultzen?.Aski da beste hoiek zuritzen haritzeari!
EUSKARARI ERASORIK EZ
> Basetxeko partaide batzuen euskara maila txarra bada, zer esan behar da ETB1-ko ikuslehek, udara honetan ikus genezakeen Jaiak programako aurkezlehen euskara maila?
> Nola da posible euskarazko telebista bateko aurkezlehek, euskañolez (3 hitz euskaraz + 2 hitz espainolez) hitz egitea?
> Nola da posible euskañolez eginiko saio bat egiteagatik, euskarazko telebista (publiko) batek, aurkezle hauek ordaintzea?
Nire ustez, arazoa Basetxeko zenbait lehiakideren hizkuntz gaitasun kaxkarretik haratago doa. Itxura batera, hegoaldean apustu garbia egin da euskal hiztun ugalketaren alde ( horretan eta ez beste inon euskararen etorkizuna balego bezala ), kalitatea, neurri batean bederen, alde batera utziz. Euskaldun zahar/euskaldun berri dikotomiak ez du
erabat azaltzen arazo larri honen funtsa, eta bai, berriz, euskaldunok pairatzen dugun diglosia basatiak. Eusko Jaurlaritzaren hiru probintzietako estatiskitetan etengabean goraka agertu ohi zaigun euskaldun kopurutik, eguneroko bizimoduan zenbatek pentsatzen ote du(gu)te euskaraz? Zenbat ote dira gai elkarrizketa arrunt bat erraztasunez agiteko? Izan ere, erraza baita "ni euskalduna naiz" esatea. Zertarako balio du hitz berri politak asmatzeak (a bildua, kasu) hizkuntzaren zentzua galtzen badugu? Urtetik urtera euskaldun kopurua emendatzen omen doa, baina euskarak hain berezia duen hitanoaren erabilera gero eta eskasagoa da gazteen artean. Basetxean euskararen kalitatea txarra dela? Emazue osteratxo bat Kaixo solasgunetik, zer datorkigun jakin nahi baduzue.
negargarri iruditzen zait ETBren jarrera. Printzipio oker eta gaizto batetik abiatzen dira, euskarak eta erdarak pareko egoeran daudelakoa.
ETB2n jarrera berdina hartu dutela dirudi, baina euskaldunei euskaraz galdetzen al diete ETB2ko kazetariek? Ez, noski. beraz, galtzailea euskara da, euskararen esparruan gaztelera sartzen hasi delako eta alderantzizkoa gertatzen ez delako. Ibarretxeri galderak euskaraz egingo al dizkiote hemendik aurrera ETB2koek? ETBk orain ere asmatu du, tori puxtarria!
Hala ere, ez dakit egokiena den gaztelera eta frantzesez ari direnen hitzak azpititulatzea. Gauden egoera diglosikoan egonda, itzulpenak egiten jarraitu beharko litzatekeela uste dut.
Basetxekoei dagokionez, baten batek adierazi duenari helduko nioke: hor ikusten dena gazteen errealitatea da. Gaztelera da hizkuntza nagusia beren buruetan, lagunarteko hizkuntza. Funtziorik erakargarrienak gazteleraz egiten dira. Euskara militantziaz erabiltzen da.
Kalitatea, negargarria.
Nire ustez bai albistegietan, bai fileetan ere azpitituluen aldeko apostu garbia egin beharko genuke euskaldunok. Guztia itzultzearen ohitura hori Espainiako frankismo garaian du jatorria. Belgika, Holanda bezalako herrialdeetan filmak ez dituzte sekula itzultezn eta egia esan, berehala ohitzen zara, eta azkenean askoz ere gustorago ikusten dira filmak jatorrizko bertsioan, itzulita baino. Adibidez, absurdua irudituko litzaidake Miguel Sanz nafar lehendakariaren hitzak Gaur Egun-ean itzultzea, edo Espainiako film bat euskarara itzultzea. beraz, nire apostua. azpitituluak. gainera atzerriko hizkuntzak ikasteko bide ona da.
Sakandarragaz eta Gorka Zubigaz guztiz bat nator. Telebistan agertzen danak erabilten dauan hizkuntza bere horretan mantendu beharko eben, baina euskaraz ez beste hizkuntz bat izanez gero, azpitituluak sartu. Eta pelikuletan, bardin. Holan, pelikula kopuru normalagoa eukiko genduan ETB-1 ean. Baina bardin deritzot zinema aretoetan be, bikoiztu barik eta gazteleraz eta euskarazko azpitituluekin, aktoreen benetako ahotsak (abestiak, etab.) entzun ahal izateko.
Ez da izaten horrenbesterako. Uste dut beti izaten dugula ETB jo puntuan eta jarraipaen zorrotzegia ere egiten diogula.
Pena da, baina gure errealidadea horrelakoa da. Elebidun asko ez daude... horren kulpa ez du ETBk