Jose Mari Satrustegi euskaltzaina hil da

Jose Maria Satrustegiren heriotzak zirrara zabaldu du euskaltzaleen artean, oso ezaguna baitzen. Adierazpenak ere, berehala hasi dira.

Jean Haritxelar euskaltzainburuak adierazi du Satrustegi “langile sutsua izan dela eta huts handia nabarituko dugu Euskaltzaindian”.

Miren Azkarate Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburuak ere goraipatu du euskaltzain zendua: “Jose Mari Satrustegirik gabe ez dago ulertzerik aro oso bat azken urteotako euskalgintzan. Haren lana izugarria izan da. Ekarpen handia egin du arlo askotan, baita Hiztegi Batuan, azken urteotan”.

Andres Iñigo Euskaltzaindiaren ordezkaria Nafarroan, atzo izan omen zen Satrustegi bisitatzen eta “oso ahul” aurkitu omen zuen. Iñigok azaldu du: “Satrustegi euskararekin konprometitua izan da, bukaera arte. Atzo, ospitalera joan nintzen ikustera, eta hitzaldi pare bat emateko mesedea eskatu nion eta bere indar gutxiekin baietza eman zidan”.

Roldan Jimeno, Jimeno Jurio historialariaren semeak adierazi du bere familiak oso gertutik ezagutzen zuela Jose Mari Satrustegi eta “dolu handiarekin” hartu dutela haren heriotzaren berria. “Nafarroako euskararen berreskurapena ezin da ulertu haren lana kontuan izan gabe”, azpimarratu du Juriok.

Bihar hileroko bilkura egingo du Euskaltzaindiak eta agiri bat egingo du Satrustegiren heriotzaren inguruan.

Hizkuntzalari nafarraren aldeko hiletak, bestalde, Arruatzun egingo dira, bihar arratsaldean.

Jose Maria Satrustegi Nafarroako Arruazu herrixkan jaio zen, 1930eko azaroaren 15ean.

Iruñeko Seminarioan ikasketak egin, eta 1955ean apaiztu zen. Euskaltzain osoa zen, hamalau urtez bertako idazkari nagusi izandakoa. Buenos Airesko Instituto Americano de Estudios Vascos-eko kide ere bada, eta Armeniako Nazioarteko Hizkuntza Akademiako ohorezko akademikoa.

Etnologian, antropologian eta literatur kritikan hogeita lau liburu eta mila ehun bat artikulu argitaratuak utzi ditu. Liburuen artean, azpimarratzekoak dira: Mitos y creencias, Comportamiento sexual de los vascos, Solsticio de invierno, Euskal texto zaharrak, Ekaitza, eta Mattin Mottela. Era berean, Fontes Linguae Vasconum-en eta Cuadernos de Etnografía y Etnología de Navarra-ren sortzailea izan zen.

Apaiztu ondoren, aurrena izendatu zuten Luzaideko apaiz lagunkide eta gero Urdiaingo erretore.

Honako argitalpenetan kaleratu zituen lanik aipagarrienak euskal kultura eta etnografiaren gainean: Egan, Euskera, Olerti, Luzaide, Gure Herria aldizkarietan, El Pensamiento Navarro egunkarian eta Principe de Viana eta Euskalerriaren Adiskideak elkarteen buletinetan

1965ean argitaratu zuen Bordel Bertsularia obra, eta handik bi urtera, Luzaideko Kantak. 1970ean euskaratu zuen J. M. Sánchez Silvaren Marcelino pan y vino obra, Ardo eta Ogi Martxelin izenburupean. Bi urte geroago, Euskaltzaindiak plazaratu zion Euskal Izendegia. 1973an argitaratu zituen Ekaitza eleberria eta Asisko Frantsez Santua-Iruzkiaren Abestia, azken hau J. Redortarekin batera. 1974an Lewis Carrol-en Alizia argitaratu zuen, euskaraz.

Satrustegirenak dira, halaber, Euskaldunen Seksu Bideak (1975), La puerta de España en el camino de Santiago (1962), Estudio Etnográfico de Urdiain (1967), Personajes populares relacionados con la brujería (1970), Solsticio de Invierno (1988), Mitos y Creencias (1980), eta Antropología y lengua (1989).

Aholkularia izan da Eusko Jaurlaritzaren Euskara Batzordean, kidea Nafarroako Kultura Kontseiluan, akademiko urgazlea Eusko Ikaskuntzako Ameriketako Institutuan eta ohorezko akademikoa Armeniako Nazioarteko Hizkuntza Akademian.

Elkarrizketak

Haren iritziak irakurri nahi badituzue, hementxe duzue aukera:

• Euskonews & Media 2001ean egin zion elkarrizketa bat.


• Argia aldizkariak 1999an egin zion beste bat.


• Navarra Hoy egunkariak 1992an eginiko elkarrizketa

Azken liburua

Hementxe izango duzue argitaratu zuen azken liburuetariko bat:

_ Argisentiko Ipuinak

Beno, egia erran, ez dakit Satrustegiri eginiko azken elkarrizketa ote den, baina Egunkariako Nafarkaria gehigarriak hari eginiko bi orrialdeko elkarrizketa egin zion 2002ko apirilean, Iruñeko Euskalerria Irratiak eman behar zion Larreko Sariaren karietara. Elkarrizketa hori, jakina, ez dago sarean. Bai, ordea, Nafarroako hemeroteketan. Eta inork interes berezirik izanez gero, nik badut ale bat gordeta.