Quo vadis Euskadi Irratia?

Kaixo:



Nik ere, Irazu eta Aranzabalen moduan, apenas entzuten dudan Euskadi Irratia. 1995-2001 urteetan egunero entzuten nuen Goizean Behin saioa, lantokian.



Gero, Euskadi Irratiaren goizeko tarte hori aldatu egin zuten. Arantxa Iturbek eta Jaime Otamendik utzitako hutsunea nabari da. Jaime "entean" bertan dabil, baina Arantxak irratia utzita dauka. Eta, dirudienez, ez berak horrela nahi zuelako. Hau da, bultzatu egin dute horretara, neurri batean behintzat. Ez dakit, honen inguruan ez dut informazio askorik.



Tenporada honen hasieran, 2002ko udazkenean, zurrumurruak egon ziren EIren inguruan eta, esaten zutenez, hainbat saio pribatizatzeko asmoa zegoen. Gero, ez dut uste ezertan gauzatu denik hori.



Orain, ni ere beste lantoki batean nabil eta, goizean, jaikitzerakoan, Mariano Ferrer entzuten dut eta salto egiten dut Radio Euskadira. Eguerdian ere bi irrati horiek entzuten ditut. Gauean, Radio Euskadi. Aste bukaeran, "Más que palabras" irratsaio dotorea.



Eta Euskadi Irratian, gauza gutxi. Atzo, adibidez, Realaren ingurukoak bertatik jarraitu nituen, zapping-a eginez beste irrati batzuetara (memoriadun irrati digitalak aukera horiek ematen dituzte-eta, redios!).



P.S.: Noiz jubilatzen zaigu Mariano Ferrer?

Etxeko bati Radio Euskadi asko gustatzen zaio betidanik. Nik banuen aurreiritzi bat Radio Euskadirekiko eta beti pentsatu izan dut baskoen irratia zela, eta nahiko amorru ematen zidan iruditzen zitzaidalako Eusko label bila zebiltzanen irratia zela, nahiko bilbainito modura gainera...

Ni beti Euskadi Irratia bultzatzen... Azkenean amore eman dut. Musika programa batzuek eta beste zenbait programa (Norteko Ferrokarrila, Lauretan Babeleko tertuliaren bat, Lagunartean...) libratzen dira, baina bestelakoan, Radio Euskadi.

Duela hilabete edo, elkarrizketa bat egin zidaten Radio Euskadin, gaztelaniaz, beraz. Ordua ere ez zen hain ona (ostirala 21'15). Nire harridurarako, biharamunean nire hiru lagunek hotsegin zidaten egindako elkarrizketa entzun zutela esateko. Hiru lagunak euskaldun petoak ziren, Euskadi Irratia edo antzeko beste zerbait entzuten irudikatzen nituenak. Bainan ez, Radio Euskadi entzuten zeuden, aspaldiko hilabeteetan neu egoten naizen bezala.

Euretako bati galdegin nion ia nola zitekeen halako gauza bat. Lehenago Euskadi Irratia entzuten zuela esaten zuen, baina orain "apaizentzakoa" iruditzen zaiola irrati hori. Terminoa apur bat gehiago zehazteko eskatu nion eta "ñoñoa" hitza erabili zuen. "Hutsala" ere bai.

Neu ere komunikabideetako langilea naiz eta aspaldi dihardut esaten, bai Euskadi Irratian eta bai ETB1ean maizegi erabiltzen den tonu "jatorrista" horrekin ez goazela inora. Artaburuak bagina bezala tratatzen gaituztela, alegia, euskarazko hedabide publikoek.

Irratiari dagokionean, gainbeheraren data zehatz bat ere jar liteke: Jaime Otamendik goizeko saioa utzi zuenetik. Bai, ordura arteko irrati estandarra (urte askoren buruan lortutakoa), bazterrean utzi eta arinkeria eta mozolokeriaz bete da mikrofonoa, helburu bakarra duen mozolokeriaz: "hara zein jatorra naizen, zein mutil/neska zintzoa naizen". Kaka putza. Horixe baino ez da gaur egiten dena, lan erraza eta merkea, interesik batere gabea: betelana. Salbuespenak salbuespen, jakina (eta batez ere zenbait kolaboratzaileri buruz ari naiz, Jakoba Errekondo eta konpainia).

Gure idazle handi bati ere entzun nion behin: "Hasten zara Euskadi Irratia entzuten, eta kalatu egiten zaizu zerebroa, autoa bezala. Zuup. Nire garunek ezin dute hain poliki ibili eta".

Pozgarria da, azkenean, EIri buruzko krisia azalera ateratzea, baina niretzako nago piskatean ez duela irtenbiderik aurkituko, ez behintzat, irratiko profesionalak, ausardia eta arriskurako beldurrez bizi den zuzendaritzak, hain motz lotzen dituen bitartean.

> Susmoa dut, gainera, audientzia kontuen berri ematen digutenean, Euskadi Irratiarenak beti nahastuta ematen dizkigutela taldearen datu makroen barruan. Izkutatu egiten dizkigutela, beste modu batean esateko. Eta horrela ez dago jakiterik nola doan benetan.





Martxoko EGMren txostenean datu hauek jasotzen dira:



Entzule kopurua (astelehenetik ostiralera):

Radio Euskadi: 253.000

Euskadi Gaztea: 68.000

Euskadi Irratia: 61.000



Baina ba al dakizue zein den Euskadi Irratian audientzia handiena duen irratsaioa??



Igande goizeko meza...

Txotxolo euskalduna edo erdal entzule duina



Maitasunetik gorrotora salto txikia omen dago, eta hori bera da gertatzen zaidana Euskadi Irratiarekin. Ezin dut jasan. Gipuzkoako irratia izaten segitzen du, (Radio Euskadi bilbainoa den baino maila handiagoan), lagunarteko hizkera gipuzkoarra da, politikariek ez dute euskaraz behar den moduan ikasi, bizkaiera *rara avis* da, oraindik aintzat hartu gabekoa, trikitixa da oraindik euskal musika bakarra, eta txotxolokeria da nagusi ustezko entzuleriaren faboretan.



Goizetan, batez ere etxeko andreek osaturiko giza taldearentzat diharduen irratsaioak aspaldi galdu nau.



Hala ere, galdetu nahiko nuke: ez ote dute Radio Euskadi & Euskadi Irratiko zuzendaritzek utzikeriaz jokatu izan Euskadi Irratiarekiko, gaur egun edukizko eskaintza hagitzez hobea den Radio Euskadiren alde eginez, eduki abertzale-jeltzaleago sinesgarriagoa duen irratiaren alde eginez?



Ez ote dute Euskadi Irratia apropos galtzen utzi bestearen alde egin dezagun?



Tamalez, nahiago dut erdal entzule izan ezen ez euskaldun entzule eta txotxoloa. Hau da hau, hizkuntza politika egokia egitea!



Tokiko irrati asko ditugu Euskal Herrian, bitarteko eskasak izanagatik eskaintzak nahiko txukun egiten ari direnak; txikiak izanagatik duinak, eta euskaldunak izanagatik modernoak.



Non zaude Euskal Herriko Radio 3?

Eta ez dezagun azken aste hauetan Realarekin eman duten txapa. Gauza bera egingo al zuten Alaves izan balitz?

Radio Euskadiko iritzi-emaile gehienak Deian zutabegile izaten dira: Navarro epailea, Solís, Lapitz (kazetaria). Eta nik uste irratiaren eta egunkariaren ildoak nahiko antzekoak direla; euskaldunoi erraz sartzen zaigu, hirukoaren aurkako astakeriak gaitzetsi eta satirizatzen dituztelako, eta egoera ere halakoxea delako. Bestela, iritzi asko biltzen dira, eta eztabaidarako foro batzuk izaten dira; uhinetako parlamentua, kasurako, larunbat goizeetan. buruari eragiteko saioak badira, beraz, eta baita apur bat hegaz egitekoak ere (Roge Blascorenak eta Pompas de papel, esatera).

Euskadi Irratian, berriz, argentinarraren egiten duen okasinante bat, Pantojaren parodia negargarriak, txotxi euskara eta euskaldun giputz garbiaren goraipamena. Modernidadea zer den ez dakite ala? Nik, hala ere, susmatzen dut euskal intelektualak kate motzean lotu ezinak beldurtzen dituela EiTBko agintariak, eta, beraz, ildo jakineko erdal irratira garamatzatela ezinbestez, Ibarretxeren aurkako erasoak nola zigorzten dituzten ikustera eta euzko erakundeak kartsuki defendatzera.

Neuk ere adostasun sentimendua izan nuen Argian irakurri nuenean. Eta nire inguruan ere gero eta sarriago entzuten dihardut era horretako komentarioren bat edo beste.

Fribolitatea diot, bestela entzun eta konpara esate baterako Radio Euskadin Bulebar iragartzeko egiten duten kuina eta Euskadi Irratiak egiten duena Goizean behin iragartzeoegiten dutena. Horri gehitzen badizkiogu hainbeste barre artifial eta txotxolokeria, fribolitatea esatea ez da gehiegikeria erreferentziala izan nahi duen irrati batendako.

Konturatu behar dira, gure kasua lekuko, apurka apurka entzuleak galtzen dihardutela, dialean aukerak gora doazelako eta beste irratiek aldaketa kualitatiboak egin dituztelako. Euskara soilik ez da aski entzuleak fidelizatzeko.

Dena den, bada gauza salbagarririk. Esaterako Kostaldeko Trena eta Kirol arloa, nire ustez.

Gogoeta egin behar dute eta konturatu kalitatea ez dela soilik teknika kontua eta digitalizazioaren panazea; kalitatea kontzeptu integrala da. Orain, irailera begira badute astia beharrezko eta ezinbesteko diren aldaketa egiteko eta, Radio Euskadin legez, prestigioa eta oihartzuna emango dioten kolaboratzaileak lortu eta estilo aldaketa egiteko.

Larunbat goizak oso adierazgarriak dira batean eta bestean, Euskadi Irratian eta Radio Euskadin.

• Euskadi Irratian Bide batez irratsaioak hartzen du ia goiz osoa. Egia esango dizuet: ni aspertu egiten naiz, ikagararri, Arantxa Arzakekin. Moja bat ematen du (ez dut ezer mojen kontra, baina gauza bakoitza bere lekuan), ez gatz eta ez berakatz. Eta saio horretan, nekez gertatzen da ezer interesgarririk. Hori bai, kilometroak, ibilaldiak, herri urratsak eta horrelakoak, aspertzeraino.


• Radio Euskadin, berriz, Más que palabras dago, Javier Vizcaínok aurkeztuta. Nik zer esango dizuet, izugarri gustatzen zait. Mutil horrek kazetari sena du, gauza interesgarriak prestatzen ditu, denetarikoak, eta lan mordoa egiten du, ona.

Beraz, ni ere transfuga horietako bat nauzue, baina ez naiz damu, euskaltzalea izateak ez baitu esan nahi edozer irentsi behar dugula euskararen izenean.

Ados nago ñoñokeriaz, txiste txarrez eta errutina hutsalaz egin diren kritikekin, eta batez ere lekaide tono guztiz monotono eta paternalistak uxatzen nau behinola gogoko izan nuen dial erdialde horretatik (95.00 nire eskualdean).





Fru-fru ahotsen konpendio horretan tamalez ordea Kostaldeko Trena ere sartuko nuke, zuetako batzuk gogoko duzuen arren... eta beste batzuetan bezain gogaikarri ((Klasikoak Gaur... Eta hitza jolas bihurtu zen [amen!!!....])) suertatzen ez bada ere.



Ados ere Jaime eta Arantxa faltan bilatzerakoan.



Esatari.gidari batek nortasun gehiago behar du galderak egiterakoan; eguneko aktualitate okaztagarriaren gidoiari helduta gonbidatuen aurrean "zer iruditzen zaizue hau, eta beste hori...?" dabiltzanak murritzegi dira Jaimek betetzen zuen paper ironiko, kritiko galantaren aurrean.



Eta gero beste gauza bat ere gertatzen da: politikarien arteko eztabaida fotokopiatuez kokoteraino gaudela, jode! askoz aberasgarriagoak suerta litezke Herri-Irratian dauden Mikel Aramendi, Kebir Sabar, Xabier Barandiaran... halakoen aburuak.



Baina irrati publikoek (Radio Euskadik ere bai) partitokraziaren "gidoi esijentziak" direla era, popatik piskat hartuaz, egunero errito guztiz etsigarri hori eskeini beharra daukate. Hartzaileek ihes egingo dutela erreparatu gabe.





Fru-fru beatoa eta sakristia-armairuko naftalina kiratsak uxatzen gaituzte gehien akaso.



Sentsazio subjetiboa da, baina ekidin-ezina.



Horrek berehala zapping egitera bultzatzen zaitu irudimenik antzematen ez duzulako, euskarazkoa nahi duzu kontsumitu, eta akaso zure herriko irrati librean entzutea aberasgarriago suertatuko da.



Kirola oso gogoko ez duenak EI aisago toleratzen du ez baitira batere karganteak, hitzak jaten dituen beterano "speediko" bat salbu.



Esatarien "Oterminator" kutsu korazonista, klaretiano edo zer dakit nik ze ordenatakoa ordea ez da kiroletan bizi!!!



Lekaime faltan ere ez daude, asteburu goizetan batipat.



Baina fribolotasunaz ari garelarik... niri esaterako "Ez dago siestarik" jaiegun arratsaldetan gustatzen zait, Kaittin Allende.k eta bere lankideak kriston martxa daukate.



Baina orohar, hor Miramongo kanpandorre alde horretan... ez dakit ba.... sekulako astindua behar da gutako asko berreskuratuko badituzte.



Eta batez ere inpronta penagarria... urte askotan hezurretaraino sartu zaien Oterminatorren izpiritua exortzizatu behar dute lehenbait lehen.

Irazuk eta Aranzabalek egindako kritikekin bat egon gaitezke, edo ez. Izen-deiturekin sinatzen dute eta hori txalotu behar zaie.

Baina Euskadi Irratiko langile jakin batzuen lana, izenez seinalatu eta anonimotasunetik horren erraz nola zikintzen duten beste batzuek, tristea iruditzen zait.

Mezu askoren erantzun kateek eramaten naute pentsatzera Quo vadis Sustatu

Arrazoi duzu, beti bezala Gargameltxo.



Barkamenak bihotz-bihotzez izena zikin-zikin eginda, betiko martxan betiko irrati aspergarria egiten utzi ditugun hoiei.

Nik ere behinola Euskadi Irratia entzuten nuen, baina aspalditxo honetan sarriago entzuten dut Radio Euskadi. Biziagoa aurkitzen dut, helduagoa eta entretenigarriagoa.



Euskadi Irratiak beste arazo bat sortzen dit: interferentziak euskararekin. Batek "ongi etorriak" esango dizu lasai-lasai; beste batek, zein triste etorri diren Realaren "zaletuak" Vigotik. Eta nire buruak, "ez ba, ongi etorri beharko luke hor, edo zaleak beste hartan". Baina burua horrela dabilenean, ezin da irratiaz gozatu.

> Radio Euskadi: ¿cual es la funcion del nuevo prgorama informatiko diseñado?

Euskadi Irratia: hau zer da? Jesuuuu!!!! Ordenadoria, aizue!



Radio Euskadi: hoy, el tiempo....

Euskadi Irratia: gaur, beroki eta guzti irten kalera, ja, ja ,ja!!! aizue!



Mesedez...

Ni ere nazkatu naiz Euskadi Irratiarekin, benetan poztu nau bakarra ez naizela jakiteak.



Duela ez asko "txilibratzen" ibiltzen ziren neska zozo batzuk, "txilibratu" zer zen asmatu behar zen, ene, zer txorakeria.



Gero "zergatik doa astronauta bat pintxo pintxo kantatzen komunera?" bezalako istorioen gakoa asmatu behar zen.



Oraintsu, "erromatarrek zergatik jasotzen zuten erpurua" eta halakoak asmatu behar dira, eta horrela arratsaldez arratsalde, “Ezzz ez da erantzun zuzena, adio ondo pasa" behin eta berriz.



Eta humorearekin egingo balitz gaitz erdi. Bana bai zera, esatariak neska mutil txotxoloak dirudite eta, barre txiki zentzunbakoak eginez, kultura eta zentzun gutxi erakusten dutenak eta gainera euskara ere nahiko landugabekoak.



Eta hori ez denean, "superguay" esatari hori dago, Benoooo, aupaaa, goazen doinu jasangaitzez denbora osoan.



Ez dago erreportai bat egiterik, elkarrizketak egiterik, benetako auzo lotsa emango ez duen zer edo zer? Zertarako ordaintzen diete kazetari horiei? Barre txiki zozoak egiteko? Ene!!!!

Irratiaren arduradunei hau bost axola zaiela da arazoa, ez dute entzuten, gehienek euskaraz ez dakite eta!

Beldurrez dar-dar jartzeko modukoa da Egunkariarekin zer egingo zuketen nahi zuten bezala bereganatu izan balute!

Euskera oraindik orain hutsaren hurrena da gure agintarientzako, eta irrati honek hori frogatzen du beste behin ere.

Batzutan militantziagatik Radiotik Irratira pastzan naiz eta ia beti Kirolataz ari dira, Radion Boltsa edo eguneko gauzataz beharrean.

Radioko tertulistoak bai PNVri arrazoia emoteko dira bai, baina irratikoek? nahazkatuta nago Elorza, Urretabizkaia, eta jende triste hoiekin, ziur naiz jende prestuago dagola euskal munduan, batzuk radioan entzutzen ditudanak.



Eta giputzentriskoataz zer esan, jesus zenbat aguantatu behar dugu besteok, eskerrak BIbo Hiri irratia dugula. 4 txakur gitxirekin egindako irrati duina.

Nire inguruan euskaldun ia denek Radio Euskadi entzuten dabe, eta Euskadi Irratia sekulan ez. Ideologikoki EITBko arduradunak konforme egon daitezke, baina hizkuntz politika aldetik desastre hutsa da.

Bada sasoia aldatzeko! Beldur gehiago ematen deusta ezer egin barik jarraitzea!

> Orain dena txarra izango du Irratiak. Oso erraza da era honetako kritikak egitea: "txoroak, zozoak, zentzugabekoak...dira esateriak". Lehen beste batek esan duen bezala Euskadi Irratiak egiten duenarekin ados egon zaitezke ala ez, baina era horretako deskalifikazioek ez dute ezer askorik esaten.

Nire ustez ere gauza asko aldatu beharko lituzke Irratiak, baina dena ez dago gaizki. Arratsaldeko entzulea naiz, eta ez dut uste dena txorakeria, zozokeria eta zentzugabekeria denik. Hori esaten duenak argi erakusten du ez duela saioa ezagutzen. Jolasa eta arinkeri piskat badu haseran, baina ez ondorengo bi ordu terditan: Nazioarteko gaiak, tertuliak, zientziaren inguruko berriak, osasuna, moda, musika eta beste kontu asko ere txorakeriak al dira?

Ez gaiak eta ezta lantzen diren modua ere ez zaizkit arinak, txoroak edo zozoak iruditzen.

Irazurena irakurri nuenean nire artean esan nuen: Kontxo, ez dik arrazoirik falta. Ondo zegok baten batek hori esatea.

Gero Aranzabalena. Hara -nire artean berriz- jende asko zegok berdintsu pentsatzen duena.

Eta atzetik zaparrada hau. Eta orduan arreta gehixeagoz pentsatzen jartzea komeni da: bai baina...

Neure kasutik hasiko naiz: ni ere aspaldi aspertu nintzen ñañokeriekin eta yupi-yupiekin; baina radio euskadiko sasijakintsuek eta ibarretxista nabarmenegiek ere ez naute batere kilikatzen; egia esatea nahi baduzue, aspaldian gehien entzuten dudana eitb irratia da, musika hutsa jartzen duena, batere komentariorik gabe.

Sakonago joan gaitezen baina. Arazoa ez da Euskadi Irratia bakarrik, ikus-entzunezko euskarazko komunikabide publikoak baizik. Hots: Euskadi Irratia, Euskadi Gaztea eta ETB bat. Euskadi Irratiari leporatzen zaizkionak are okerrago dira kasik Gaztean eta ETB 1en, nire uste apalean. Gaitzaren iturria askotarikoa izango da, seguru asko: batetik, bitarteko eskasak (diru gehiago behar programa hobeak egiteko); bestetik, talentuaren mugak (inor ez da jeniala, baina ezta gu ere); langileen errutina eta motibazio falta ere izan liteke tartean, kontu hori ez dut gehiegi ezagutzen baina; eta azkenik (hauxe da gehien kezkatzen nauena) igual artaburuentzako programak eginda audientzia hobea lortzen dela gauza jasoxeagoak eginda baino: ETBrena adibide lazgarria da alde horretatik, bere historiako markarik onenak ari baita lortzen, diotenez, inoizko programazio lotsagarrienarekin (Bexamela, Kuxkuxeroak, Basetxea, Bizizaleak, Laratza...).

Sustatun ahobatekotasun izugarria sortu da, kezkatzekoa noski EITBko arduradunentzat, baina hemengo erabiltzaile tipoa ez da izango, akaso, oso errepresentatiboa.

Bueno, gauza gehiago ere banituen honetaz esateko, baina lanean segitu behar dut. Norbaitek hari honi tiraka segitu nahiko balu...

Arduradun hoientzako are kezkagarriagoa da zera pentsatzea: irrati plastarik gabe bizi gaitezkeela. Eliza bakarrik ez dagoela jada.



Badaudela tokian-tokiko alternatibak.



Baina bapatean Irazuk jarritako puntuari ahobatez erantzun diogu, ez eztabaidatzeko premia geneukalako... ahanzturaren kajoitik atera dugu EIrekiko gogoeta, gehienok jada bere premiarik sentitzen ez dugunean.



Kotxean edo logelan, diala mugitzen ari naizela, EIren gainetik salto egiterakoan segundu-bakarreko iruzkina, izpitxoa sortzen dit noizean behin: jode, ze pena... ez nau erakartzen.



Baina guk ordaintzen dugu eta hobea eskatzeko eskubide osoa nola ez dugu ba izango!



Asaldagarria euskararen normalkuntzari begira irrati nazional txukunik ez izatea.

> Eskertu egiten da hainbeste mokoka antzu irakurrita, X.M.Elizegiren betiko zorroztasunaz zentzuzko lerro batzuk ikustea. Txepelen garaian bizi garena argi dago eta txepel horiek dira, hain zuzen, jendearen norabidea markatzeko tresnak eskuetan dituztenak. Hortaz, euskal gizarteari begira komunikabideen funtzioa argitu behar dugu denon artean eta azken urteotako zaborra berziklatu.

Eta zer erran dezakegu ETB1eko programazioaz? Badakit futbola gustukoa duten euskaldunak badaudela. Baina uste dut bertze zerbait ere interesatzen zaion bateon bat egonen dela



Hauxe izan zen joan den igandeko (ekainaren 15a) arratsaldeko ETB1eko programazioa:



14:00 GAUR EGUN. Albistegia. Ainhoa Larretxeak aurkeztua

14:40 KIROLEZ KIROL

(14:40) 1. mailako futbol partiden laburpenak

(16:00) Dauphine-Libere

(17:00) Agirre-Auxkin/M.Irujo-Zezeaga

(18:10) Goñi II-Elkoro/Xala. Goñi III

20:00 TEKNOPOLIS. Nerea Pikabeak aurkeztua

20:28 GAUR EGUN. Albistegia

20:55 FUTBOLA: AT. MADRIL /R. MADRIL. Zuzenean Vicente Calderon zelaitik

23:30 FUTBOL LIGAKO LABURPENAK

01:45 SORGINEN LARATZA



Izan ere, 12 orduetako programaziotik 10 ordu eta 10 minutu kirolari eskainiak. Eta haietarik 6 ordu eta 10 minutu futbolari.



Eta, noski, hau ez zen salbuespeneko egun bat izan; horixe, guti goiti-beheiti, izaten baita ETB1eko asteburuetako programazioa; izatekotan, ohi baino futbol gutxiago bota zuten, askotan partida bat beharrean bi botatzen baitituzte (baina, tira, goizean bertze bat eman zuten: 12:00etan emakumezkoen futbola, Lagunak/Bartzelona).

Niri kirola ikustea, orokorrean, ez zait bereziki interesatzen (nahiago dut neronek egitea); eta futbola bereziki aspergarria iruditzen zait. Baina onartzen dut hori oso gustukoa duten euskaldunak ere badaudela, eta ikusteko eskubidea dutela.



Baina, otoi!, bertze gustuak ere badaude. Adibidez zinema: aste batean, bataz bertze ETB2k 17 film botatzen ditu eta ETB1ek 2.



ETB1 ia kirolaren gaineko telebista monografiko bilakatu da. Telebista monografikoak egotea ongi dago. Baina, ene ustez, oroitu behar dugu ETB1 dela euskaraz dagoen telebista bakarra (zenbait herri telebistaren lan biziki eskergarria gora behera) eta programazio askotarikoago eman beharko lukeela.

Berriz ere hizkuntzarekin topo egiten dugulakoan nago. Ez dut uste egongo denik horren hizkuntz komunitate txikia duen eta horrelako irratia (kalitatezkoa) egiten duen beste lekurik... baliteke egotea ere nik ezagutu ez arren eta agian Sustatuzaleren batek jakin ere jakingo du.

Nire ustez Euskadi Irratiak euskaldun entzule askoren nahiak betetzen ditu. Ez da inor derrigortzen irratia entzutera eta 61.000 entzule baditu... ez da makala! Informazioan azkarrak izaten badakite eta euskaldunen bila (horrela aritu behar baitute) onenak direla esatera ere ausartuko nintzateke. Zuetako nork ez du sekula ere berba egin Euskadi irratian? Zaila izan behar da benetan "euskaldunen ehiza hori".

Eta noski, ba iritzi emaile kualifikatu gutxiago izango ditugu euskaldunon artean (ez txarragoak derrigor), eta izango ditugu zine kritiko gutxiago eta zientzia adituak ere gutxiago izango dira, eta landareen gainean modu komunikatiboan berba egingo dutenak aurkitzea ez da erraza izango.

Nik entzuten dut Euskadi Irratia eta han agertzen den asko eta asko gustura entzuen ditut. Firma oso onak daude: Gartzia, Errekondo, Del Teso... Politikoen tertuliak ere jarraitzen ditut askotan. Eta horren komunitate txikian oso jende ona dagoela esango nuke. Horiek topatzen jakin du Euskadi Irratiak, gainera. Ez nago ados iritzi hauekin "Radio Euskadin legez, prestigioa eta oihartzuna emango dioten kolaboratzaileak lortu eta estilo aldaketa egiteko" garaia dela esaten duen anonimoarekin.

Zer dago ba beste irratietan? ba antzerako programak, antzerako tertulianoak, antzerako esatariak, antzerako kolaboratzaileak... Noski, ez dugu konparazioa egin behar Radio 3 moduko kate batekin. Euskadi Irratia heldu behar den etxeetan ez litzateke entzungo Radio 3ren antzerako zerbait eginez gero. Beraz, ondo legoke beste bat sortu eta Euskal Herriko Radio 3 ere izatea, baina ez, inondik ere, Euskadi Irratiaren ordezko.

Sustatun bertan iritzia eman duten askok ez dituzte beste irratiak osoki libratzen. Izan ere Mariano Ferrer aipatzen da, baina arratsaldean zer? jarraitzen dute emisora hori entzuten? Aipatzen dira erdal medioetako kirol tertuliak. Baina horiez gain zer? jarraitzen dute beti irrati kate bera entzuten?

Aldaketarik behar ez duenik ez dut esango. Nork ez du aldaketarik behar ba? Baina mezu-truke honetan esan diren asko tonoz kanpo daudela iruditzen zait. Eta nola anonimotasunetik hain erraz kritikatzen den...

Eta denori ere onerako aldaketak egitea ondo etorriko zaigula esan dudanez, Sustatun ere aldatuko nuke zer edo zer. Anonimotasunetik esan eta esan egiteko dagoen ohitura hori, esaterako...

Berria Irratia ahalik eta azkarren aurrera atera beharko litzateke, ba al dago aukerarik?

Ala hemen ere ostopoak jarriko zaizkigu alde "guztietatik"?

Tonoaz gain, ez al da monotono xamarra irratia pizten den aldi gehienetan emakume ahotsa entzutea ? Goizeko magazina, eguerdiko albistegia, arratsaldeko magazina... Gehitxo, ezta?Niri behintzat hala gertatzen zait.

> Como veo que todos oís Radio Euskadi, creo que me vais a entender mejor así esta especie de RESPUESTA A TODOS LOS PRECEDENTES.

Os diré que en un principio todo era Euskadi Irratia (una en baskuentze y la otra en bilingüe a la española). También os digo que YO ME SIENTO DEFRAUDADO, porque lo que parecía que iban a ser medios públicos, han acabado siendo radios y televisiones gubernamentales, muy a pesar mío, con sus ventajas y sus inconvenientes. Y por lo que veo, aquí todos os estáis quejando de esto último. Para que no haya dudas, os diré que no hablo de oídas. Yo trabajo en esta radio que os gusta (Radio Euskadi) -aunque a mí no tanto-, pero también he trabajado para Euskadi Irratia, Radio Vitoria y ETB. Creo que nunca es tarde para arreglar las cosas, por eso me resistido a seguir callado.

Aitu esposue, esangotzuet honeik radiook eta telebisiñook estirela publikoak, gobernuarenak baiño. Eta kontrol publikoak bentajak be badeukosela pentzetot. Gu oineskero txu barik gelditu gara gausek ondo egiteko eskatuten, baye arpelik. Komisario polikoek gulangoari estautzo yamonik eiten, eta holantxe sigudoko daurie beste mille urtean. Horreik bakarrik eingoutzie kasu Ajauriaeneari, bardin Ortusar zein Beloki sein beste edosein ixin...

Penas diñot hori, eta akabau baño lehen, gustauko litxakit Ibarretxen Planak benetako medio publiko batzuren proyektue baleuko aldean.

Esperantza barik eskribidutako letrak dire honeik, baya danok garenes pasetan yakunaren errudunek, estot egon gure ixilik kakasaltzaldi honetan.

Animo perediku barrikooiri be. Ahal badosue eixues gausek ondo, gausek ondo eitea baiño hoberik estaute. Ostaintxean arreglau eibehakodires egunenbaten, radiari oin toketan yakon moduen. Parkatu eta ondo aitu. Eskarrik asko, Jon E.

Harrituta nauka debate honek, Euskadi Irratiaren gaixotasunen sintoma eta zeinu ugari aipatu badira ere, diagnostikoan aurrera egiteko oso datu gutxi azaleratu direlako. Alegia, halako edo halakoren kontura esan daiteke gaitzen bat duela (obesitatea, esate baterako), baina horretarako arrazoiren bat bilatzen saiatu beharko dugu (erabat sedentarioa da, eta babarrunak eltzeka jaten ditu egunero). Hemen ordea, fraide fru-frua, monja kutsua eta antzekoak entzuten dira. Edota antzeko gaitza antzematen zaie EiTB taldeko euskarazko komunikabide guztiei. Baina diagnostikoaren bila, ezer gutxi; eta diagnostikorik gabe, tratamendurik ez.

Diagnostiko horretarako elementu ugari bildu beharra dago, eta nik bi jarri nahi ditut mahai gainean. Bata koiunturala, erraz konpondu daitekeena. Bestea estrukturala, gero eta estrukturalagoa, konponbide gero eta zailagoa duena.



1. Inork galdetu al du zenbat dirurekin egiten den Euskadi Irratia, eta zenbateko aldea dagoen Euskadi Irratia eta Radio Euskadiren arteko aurrekontuen aldean? Inork galdetu al du zenbat kobratzen duten Euskadi Irratian eta Radio Euskadin goizeko magazinaren gidariek, informatiboetako editoreek, kolaboratzaileek...?

Inork galdetu al du ETB 1 eta ETB 2ren artean zenbatekoa den aurrekontuen aldea (ETB 1en Espainiako Futbol ligak sortzen dituen kostuak kenduta)? Inork galdetu al du inoiz zenbat diruren truke bikoizten den pelikula bat euskarara (normalean era jasangaitzean) eta pelikula hori bera gaztelaniaz edo frantzesez jartzea zenbat kostatzen den?

Inork galdetu al du ETB-1eko iragarkietan bizpahiru ahots bakarrik zergatik entzuten diren, konpresak edo zerealaka iragarri ahots berberak, eta tonu berean erabiliz? Zenbat kobratzen dute bizkoizketa lanean ari direnek? Azken finean, inork galdetu al du Euskadi Irratiko edo ETB 1-en programazio ordubete zenbatean ateratzen den, eta zenbatean Radio Euskadin edo ETB 2-n (beti ere Espainiako ligaren gastuak kenduz)? Galdetu beharrekoa iruditzen zait. Edo zer uste duzue? Maria Antonia Iglesias Radio Euskadira Elixabete Garmendia Euskadi Irratira joaten den prezio berean joaten dela? Euskarazko komunikabideak ez zaizkio inori interesatzen, ez gaur egungo EiTBko arduradunei, ez beste inori (ezta abertzale eta euskaltzaletasunez ahoa betetzen zaien horiei ere). Galdetu bestela bertako erredakzioetan, Han argi esango dizuete.



2. Hau, gustatu ala ez, Espainia da. Debatean argi ikusi den bezala, Radio Euskadi prestijiatu omen dutenak kanpokoak dira asko, Euskadi Irratian tokirik izango ez luketenak (Alvarez Solis, esate baterako), edo Javier Vizcainoren programaren zati nagusi eta erakargarriena, Kozidito famatu hori, Espainiako irratietan gaztelania hutsez esandakoek osatutakoa da. Eta hauek ere ez lukete tokirik izango Euskadi Irratian. Iruditzen zait askotan Euskadi Irratiaren partez Radio Euskadi hobea dela esaten dutenak ez direla konturatzen euren hautuaren azken arrazoiaz: ez da hainbeste fraide fru-frua, monja kutsua edo txotxolokeria, ez (horiek ere baztertu gabe). Sakoneko arrazoia da Espainian gaudenez espainol sentitzen garela (nahiz eta ez konturatu), eta beraz, Aznarrek edo Rajoyk esan ditzaketen astakeriak zuzenean entzun nahi ditugula, bikoizketarik gabe, eta horien inguruko tertulian ere hizkuntza berbera erabiltzeak eman dezakeen gatza eta piperra nahi ditugula. Gertatzen dena da horrexek ematen digula informatuak egotearen sentsazioa, eta Esapiniari, eta Espainiako kontuei Italiaren tratamendu informatibo bera ematen badiegu, orduan ez garela informatuak sentitzen. Espainolak garelako. Horren kontrako jarrera serio hartuko bagenu, beste zerbaiten aurreean egongo ginateke. Baina espainolak garen eta sentitzen garen bitartean, euskarazko komunikazioak jai dauka.



Beste hainbat gauza ere komentatuko nituzke, ba baitirudi Euskadi Irratiaren inguruan dena ondo doala, diru kontuak kenduta. Ez da horrela. Gauza asko eta asko daude hobetu eta aldatzeko (goizeko tertuliak , esate baterako: nori otu zitzaion egunean tertulia mota ezberdin bana egitea, eta astelehenetan gainera kirolekin hastea?). Baina horrek ezin ditu hankaz gora jarri Euskadi Irratian eta ETB 1en diharduten profesional asko eta asko. Zer kulpa du Maite Artola batek berak editatzen dituen informatiboak astebukaeratakoak baldin badira? Zein erru Maddalen Iriarte batek bere elkarrizketak ostiral arratsaldeko ordu inposible batean programatzen badizkiote? Ez gaitezen inustoak izan. Gauza asko hobetu daitezke, eta hobetu behar dira. Baina gauza asko dugu ona, eta pertsona asko bereziki.

Euskarazko irratsaio batean ezin al dira Aznarren astakeriak jatorrizko bertsioan sartu? Zergatik hizkuntzen banaketa salomoniko hori? Ezin al dira euskaraz komentatu panorama politikotik sortzen diren esaldi komentagarriak, nahiz eta esaldiak berak espainolez entzun?



Espainolez kantatzen duen talde baten abestia Euskadi Irratian jarri aurretik euskarara itzuli beharko balitze bezala...



Filme argentinar bat euskaraz ikusteko gogoa izango banu bezala...

> Euskarazko irratsaio batean ezin al dira Aznarren astakeriak jatorrizko bertsioan sartu? Zergatik hizkuntzen banaketa salomoniko hori? Ezin al dira euskaraz komentatu panorama politikotik sortzen diren esaldi komentagarriak, nahiz eta esaldiak berak espainolez entzun?

Eta zergatik ez itzuli, ongi itzuli ere, guzti-guztia? Zergatik ez sartu Cadizko telebistan Euskarazko esaldiak, Iturgaitzek esanikoak kasu?

>

> Espainolez kantatzen duen talde baten abestia Euskadi Irratian jarri aurretik euskarara itzuli beharko balitze bezala...

Edo espainiar jatorriko iragarkiak ingelesetik edo frantsesetik itzuli beharko bailituzten...



>

> Filme argentinar bat euskaraz ikusteko gogoa izango banu bezala...

Nik, aldiz, Poloniako filmak argentineraz ikusteko gogoa daukat...

Zure arazo horretaz jabeturik konponbidea eman zioten aspaldidanik arduradunek: espainola hutsean egindako euskal irratia sortu, hots, Radio Euskadi.

Egia da bai. Niri ere hala iruditzen zait. Tonuarena oso monotonoa egiten zait. Ahotsak ia antzekoak dira, suabeak eta pastelak, entonazio eta kadentzi berberarekin egindakoak. Toki bakoitzean eta sailetan, kiroletan bezala, irratian eskolak egiten dira eta sartzen diren berriak esatari nagusiaren ahotsaren entonazio berbera hartzen dute. Hala delakoan. Nortasun kontua ere bada ahotsarena eta bereiztu beharko litzateke eta zaindu ere gehiago, programa bat bestearengandik bereiziaraziz.