Iruñeko Udaleko Ordenantza berria indarrean: Plantilla euskalduntzeko betebeharrik ez, elebitasuna murriztuta

IRUÑEKO UDALEKO ORDENANTZA BERRIA INDARREAN: PLANTILLA EUSKALDUNTZEKO BETEBEHARRIK EZ, ELEBITASUNA MURRIZTUTA

2020ko apirilaren 14an argitaratu zen Nafarroako Aldizkari Ofizialean Iruñeko Udaleko Euskararen Ordenantza berria. Hauexek dira aldaketa nagusiak:

UDALEKO LANGILERIA EUSKALDUNTZEKO NEURRIAK

Bai laukoaren garaiko Ordenantzan bai Ordenantza berrian, hizkuntz eskakizunak ez dira zehazten. Plantilla Organikoaren esku geratzen dira. Aurreko Ordenantzan hauxe ezartzen zen: "Hizkuntza-eskakizunak esleituko zaizkie hala jendeari aurrez aurre arreta ematea zeregin duten lanpostuei nola, aurrez aurrekoak izan gabe, herritar euskaldunei arreta emateari lotuta daudenei". Hala ere, gerorako uzten zen lanpostu horiek zeintzuk ziren zehaztea. Orain ere badira Alor bakoitzean bi lanpostu elebidun, herritar euskaldunak artatzeko aski jo direnak, nahiz eta modu nabarmenean nahiko ez izan.

Aurreko Ordenantzak udal zerbitzuak ematen dituzten enpresak ere behartzen zituen langile elebidunak hartzera herritarrekin zuzeneko harremanak edukiz gero. Dena den, herritarrekin zuzeneko harremana duten lanpostuak geroago zehaztu beharko zituzkeen Udalak, Plantilla Organikoko langileekin egin beharreko gisa berean. Oraingo Ordenantzarekin hau guztia desagertu da.

Euskara meritu moduan baloratzeko orduan bi aldaketa daude. Lehen, beste hizkuntzak baloratuz gero, euskara % 25 gehiago baloratu behar zen. Oro har, halaxe egiten zen. Noski, kasu gehienetan beste hizkuntzak ez ziren baloratzen eta orduan euskararekiko betebeharra desagertzen zen. Oraingo Ordenantzarekin Udalak aukera du euskara beste hizkuntzak baino % 25 gehiago baloratzeko, baina ez betebeharra.

Aurreko Ordenantzak euskara, beharrezkoa ez bazen, beti % 5 puntuatzea aurreikusten zuen eta jendaurreko lanpostuetan % 10. Oso azken unean sartutako testua izan zen (behin betiko onespenean). Behin-betiko testuak asko hobetu zuen Ordenantza, baina aurreko udal gobernuak ez zuen aplikatu nahi izan. Boterea galdu arte saihestu zuen artikulu hori, egin zituen deialdi guztietan. Orain, Ordenantza berriarekin, Udalaren esku geratzen da deialdi bakoitzean euskara meritu moduan baloratzea ala ez.

ELEBITASUNA

Aurreko Ordenantzak elebitasuna zabaldu zuen webguneetara, sare sozialetara, administrazio elektronikora, obra eta trafikoko seinaleetara eta kanpo-irudira. Ordenantza berriak hori guztia ezabatu du, beste zenbait kasutan mantendu badu ere (1997ko Ordenantzak zehaztutako kasuetan).

Ekitaldietan euskararen erabilera bermatuko zela zioen aurreko Ordenantzak. Hori desagertu da Ordenantza berrian.

Udalaren euskarazko publizitatea % 50 izatetik % 25era igaroko da. Udalaren komunikabideetan euskararen erabilera jaitsiko da % 50etik % 20ra.

Elebitasuna euskarri berean izan beharrean, euskarri ezberdinetan ezar daiteke Ordenantza berriarekin (hau trikimailu bat izaten da euskara jendearen begi bistatik desagerrarazteko: euskarazko liburuxkak askotan ez dira banatzen).

Aurreko Ordenantzak hauxe zioen: “Testua bi zutabetan idazten bada, ezkerrean euskarazkoa jarriko da, eta eskuinean gaztelaniazkoa; eta antolaera bertikala bada, goialdean euskarazko testua jarriko da, eta behealdean gaztelaniazkoa”. Hau desagertu da, baina Euskararen erabilera arautzen duen 103/2017 Foru Dekretuan horrela jarrita dago, euskara lehenetsita (hau epaileek ez zuten baliogabetu). Hori bai, aurreko gobernu taldeak ia sistematikoki saihestu zuen Foru Dekretuaren artikulu hori aplikatzea.

Toponimiari dagokionez, aurreko Ordenantzak hauxe ezartzen zuen: “Ele bikoak izan beharko dute hiriko bide eta espazio publiko ororen izenek, hirigintza-unitateenek eta kulturako, kiroleko, gizarteko eta abarreko ekipamendu eta hornidurenek, organo eskudunak halakoak noiz onetsi eta une horretatik bertatik”. Hau desagertu da Ordenantza berriarekin.

Euskararen sustapenari dagokionez, hauxe desagertu da: “Euskararen erabileraren sustapena –hala administrazio publikoarekiko harremanetan nola lan-munduan eta merkataritzan–. Halaber, parte hartuko du euskarazko zein euskara sustatzeko argitalpenetan”. Euskaraz egindako arte eta kultur sormena sustatzea ere desagertu da.

Musika-irakaskuntza euskaraz eskaintzeko arauketa oso eskasa zen lehen eta oso eskasa da orain. Haur eskoletan gurasoen hizkuntza hautua ahalik eta hoberen bermatzea arautzen da orain, lehen bezala. Praktikan, testu eskasa. Euskarazko haur eskolak auzo guztietara zabaltzeko konpromisoa ez da hartzen orain. Lehen ere ez.

LABURPENA

Plantilla euskalduntzeko betebehar oro desagertu da eta elebitasunarekiko konpromisoa nabarmen murriztu da.