Intxortatik Euskal Herrira

Elgetako Espaloia kafe antzokia
2010ko maiatzaren 23an

- egunon Iban… zelan doaz gauzak?

- Ez dok asteburu lasaixa izan. Atzo goizeko 03:00ak arte bideuaren formatua zala-eta burrukan. Gaur goizian 09:00etatik idatzi batzuk egitten, harreraguneko kontrol guztia daroian ordenagailua izorratuta… baiña denboraz larri bagabiz be etarako juau. Donostiatik jatok informatikarixa, laster helduko dok.

-Aste osoa holango izan dok. Azken baten, herri txikiak gaztetxe handiak dira guretzat. Baina ikusten da gauzak aurrera ataratzeko gogoa. Jende askok egin jok lana, eta emaitza hemen ikusikok, laburbilduta. Eguraldiak be laguntzen jok, eta eguna bikaina izangok, ikusikok. Joseba Tapia laster etorrikok, jendea be hasi dok hurbiltzen, Espaloia txukun txukun jauk, eta Harrera gunea itzela. Non jauk alkatea?

- Bai bai, ez juat sekula horretan pentsau, baiña hau gaztetxe haundi bat dok bai. Edurne, Oxel, Josuren, Juan Ramon, Iban… atzo gabekua izan zuan elkalaneko erakustaldi bat. Herri txikixaguetan ikusten dok posible dala. Alkatia ETB-kuekin juan dok. Ez dok bape erreza izan harentzako be. Ordu askoko lana jaok atzian, ikusten ez dan lana eta Edurne eta bixen artian ondo eruan juek kontua. Eskertzekua herrittarron aldetik.
Hemen jatok Maria Jesus Aranburu be.

-Sarritan ez dozak ikusiko kotxe ofizialak antzoki atarian, barruraino sartu dozak. Aurkezpenak eta hire kontu Iban.

- Bai, ezagutzen juat. Oso osoko andria dok. Oxel etorri bittartian nere kontu. Luntxera bideratuko jittuau hemendik aurrera datozen OPI guztiak. Klaro, lehenengo tabakaleraz galdetuko jotsau. Hor jaok hor anabasia, Odonekin…

-Hi, hor jatok Tapia be, trikitilaria… beragana najoak. Frogatxo bat egin, eta dana prest. Aulki guztiak prest jauzak, luntxera be hurbildu da jentia, itxikok haut. Aurkezlea nor dan esan beharko dostek, etzoat ezagutzen Maider eta.

- Bai, oin kultura teknikarixa dok Bergaran, baiña GOITB-ko informatibuetako aurpegi izan zuan denbora luzian. Oso ondo egingo jok. Gaiñera ona dok beti igualok ez agertzia lehenengo lerruan.

-Hi ba dana prest jauk. Probak, pantaila, jendea, hi jezarri hadi hor, neure ondoan. Lehen lerroan jauzak Elgetako udaleko ordezkari guztiak, Diputaziñokoa, 37an hildakoen senideak, jende nagusia, Kafe Antzokian Euskal Herri osotik heldutako jendea. Egun hau historikoa dok, hemen zeozer hasten dala iruditzen jatek.

- Bai, hasieria baiño ez dok. Animo, Maiderrekin geratu gazen moduan bera hasiko dok eta gero dokumentala. Ikusiko dok txulo-txulo geratu dala. 3D-n eginddako zati batzuk, bonba zaratak… baiña batez be lekukuak. Lekukuena demasa dok, hori behin ikusi eta gero ez dok ahazten. Ohera be kontu horretxekin juango gaittuk, ikusiko dok. .

(Hasi da ekitaldia. Maider Osa aurkezle. Eta bideo proiekzioa hasi da)

Hori Bittor Garai dok. Asko ez dala etara jittuen basarri ondotik bost lagunen gorpuak. Isiltasuna demasa dok. Ikusi eta ez galdu aukerarik lekuko hau entzuteko, ointxe jatok Antoni Teilleriarena. Ez dok denbora asko hil dala eta gustora biziko leukek berak be hau egunau… Bere ikurriña jarri juau erakusketan. Lagaik momentu baten twitteatzeia eta segi bideuai.

-Bideoa polita dok, gerra garaiko argazkiak, kontakizun historikoa, hura bizi izandakoen testigantzak, 3D animazioa, eta Euskal Herriko historiaren zati bat… orain arte inoiz kontatu ez zaigun moduan, eta euskaraz.

Argazkiak.org | Elgetako gudariak © cc-by-sa: gaztelumendi

- Tapi, ezagutzen dok narratzaillian ahotsa? Ines Osinagarena dok, Gosekua. Patxi, esan bihar jotset danak batera igotzeko gero taulara, berba egin bihar daben danak batera. Bideua amaittutakuan Tapiaren txanda, pare bat kantu Agur, Intxorta maite diskokuak.

-Aupa Tapi, amaitu dok dokumentala. Oin dok hire txanda.

- Honek kantuok ez dittuk izango jende multzo haundixendako, baiña ederrak dittuk, oso ederrak. Haudixa dok Tapia. Oso kantu pare ona aukeratu jittuk. 5 banderak kantua joten zebillen bittartian igo izana be ondo. Kolore asko batera. Ondo. Lopategiren “Gaur hirurogei urte bezela” kantau jok, politta.

-Eta eskenatoki gainean Intxorta 1937 elkarteko Garai, Elgetako alkate Oxel Erostarbe, ANVko zinegotzi Edurne Alberdi eta Diputazioko ordezkari Maria Jesus Aranburu. Lau buru, kolore ugari, bi andrazko eta bi gizonezko. Hobeto ezin.

- Danak ibili dittuk ondo, bakoitzak 3 minutu jauzkan, baiña betiko letxe luzatu… Ondo egon dittuk, hala eta be. Bereziki ondo ikusi juat gaur Aranburu. Esandakuak eta esandako modua be gustau jatazik.

-Hemen esandako guztiak sinatzen ditut nik. Frente Popularra emoten jok honek. Jeltzaleak, gorriak, anvkoak eta alkatea akorduan. Barriro be etorkozak Elgetara faxistak….

- Hauxe dok herri txikixetatik gustatzen jatana. Bakoitzak jaukak bere errena, baiña batuta egin bihar danian batu eta egin egitten dok. Baitta antxitxika egin bihar bada be. Hau amaitzen jaok, Tapi berriro taulara.

-Eta Tapiari egindako txaloak, ez dozak debaldekoak. Barriro be hasiko jaku kalabazia! alai amaitu ditu gerrako ibilerak, agur Intxorta maite diskoa egin zuen trikitilariak. Orain autobusetara joak jendea, Ibilbide tematikoari ekiteko, trintxera eta lubakiak bisitatzera.

- Autobuskadia beteta. Ni bigarrenan zain geratzen nok. Hik igo megafono hori. Han joiazak Aldundiko auto ofizialian ANV, EAJ eta Aralar, ordezkatuta. Euzki begixan jaok Asentzio.

-Intxorta 1937ko ordezkariak euskaraz eta gaztelaniaz jabizek gerrako kontuak aitatzen. Lubakietatik sartu dok jendea, duela 70 urte baino gehiago dituzten lubakiak. Lurrak ez ditu berdindu, historia ahazten saiatu dan arren. Intxorta magalean, 36 eta 37ko estrategiak entzuten. Garaiok ez dira horrenbeste aldatu. Lubakiak beste batzuk dira orain.

Argazkiak.org | Intxortako lubakiak © cc-by-sa: goioarana

- Egun ederrak urten jok. Gaur “La Belga” metrailladoriaren lekura ez juatia gomentatu jotset Intxorta e1936-37 elkartekuei eta udaletxekuei. Hori beste egun baterako ze 14:00ak pasau dittuk… Intxortako interesguniak hobeto seiñalizatzia falta jakuk, ibilbidia openstreetmap-etik hartzia, harreragunia zer dan ikastola eta eskola guztiei esan biharko jotseu, baitta interes minimua euki leikenai eta interesoi sortu geinken guztiai be… Hasi dok bigarren etapia.

-Hi, nik ondiño etzoat ezer hartu. Egarri nok, eta tapiatarrak be etxera joan dituk honezkero. Bazkaltzeko planik bajauk ala? Antzokia be beteta jauk baserritarrez, euren urteroko bazkaria dok ala?

- A! uste najuan Tapiakin-eta bazkaltzeko hintzala. Hori esan jostek. Guk gero kontzertu bat jakau Espaloian Or2tan eta Grupo San Juan Atxabaltarrak. Hori bai, gaur goizago ohera. Ez, ez juat konkistadoria zein dan jakingo ezta Lost-ena ikusteko jaikiko be. Gaurkua ondo urtetzia oso garrantzitsua zuan eta urten jok. Errebentauta najaok, baiña merezi izan jok.

-Niretzat be, lanean hasteko aitzakia ona izan dok. Orain bajakiat non eta zertan ibiliko noken. Hasiera ona, lana ugari, baina ekipoa be bajauk inguruan… eta ez dok gitxi. Esan duet, herri txikiak gaztetxe handiak dozak. Jarraituko joau, eztok?

::::::::::::::::::::::::: :::::::::::::::::::::::: :::::::::::

Patxi Gaztelumendik eta Iban Arantzabalek, dokumentu konpartitu batean idatzitako kronHika. Berbaz, nork bere lubakitik. Bere lantokitik. Bere pantailatik. Bere euskalkitik, bere ahotik eta blogetik.