Aznartu: aditz bat gehiago, egoeraren ispilu
Joan den ostegunean pieza antologikoa argitaratu zuen Anjel Lertxundik Berria egunkarian. Ehun eta hamaika hitzetan azaldu zigun Espainiako presidentearen nortasuna, maisuek bakarrik dakiten eran.
Osteguneko Berria ostiralean irakurri nuen, egun hartan jaso bainuen bezperako alea. Eta, egia diotsuet, Anjel Lertxundiren zutabea irakurri bezain laster hiru hiztegitan begiratu nuen, ea inon agertzen zen aznartu aditza. Ondoren bakarrik konturatu nintzen Anduren deabrukeria bat zela, berak asmatua eta nik erabat sinetsia.
Deabruaren Hiztegia ekarri zidan gogora, Ambrose Bierce idazle amerikarraren lan ederra eta Literatura Unibertsalean kaleratua 87. zenbakiarekin. Hiztegi hartan, hitzen definizio arruntak eman barik, Biercek adierazten du hitzek zer estaltzen duten.
Kasu honetan, Anjel Lertxundik ere nahiago izan du ohiko moldeak alde batera utzi, eta hiztegiaren bitartekoez baliatu da marrazteko nola ikusten duen José María Aznar, Espainiako presidentea. Aznartu aditz horren atzean agertzen da gizon bat harroa, maltzurra, gupidagabea eta mendeku zalea, besteak beste.
Beraz, badugu aditz bat gehiago, edukiz zaharra baina jantziz berria, eta balio du adiera horiek guztiak adierazteko.
Nola ezin dudan loturarik eskaini iragan osteguneko artikuluarekin, sareko Berriak oraindik ez baitit aurkerarik ematen horretarako, hona ekarri dut Lertxundiren artikulua, laburra dela aprobetxatuz. Hona hemen:
Aznartu
Aznartu. Da/du. Ad. 1. Zerbait harro bihurtu, harrotasuna eman; hanpatu, puztu, astindu, altxatu, oilartu. Errak, To, zer dea gertatu? Oiloa zaiola oilarrari aznartu. (lit. her.). Galtzaileak berak ere badu zertaz poztu, irabaztunak, ordea, ez zertaz oilartu. (lit. jasoa). 2. Engainuz edo azpikeriaz zerbait lortzeko trebea izan. Kalte edo irain bat zigorrarekin ordainarazi. Maltzurra izan, azerikeriak egin. Txolarre lumaz jantzitako miru maltzurrak oilategia aznartu zuen. 3. Pentsamenduaz beste egin, hausnartu aditzaren justu kontrakoa. Hil bedi inteligentzia!, esan zuen militarrak asko aznartu eta gero. 4. Mendeku hartu, bat bera ere ez barkatu. Ez du aznartu arteko onik. 5. Behekoarekin gogor eta goikoarekin umil agertu. Otso aznartu nintzen argalen artean, zakur leial bezala nausien oinpean. (Epitafio ezaguna).
Erantzunak
Asierrek bere buruari galdetzen deutsa ia euskal idazleek erakusten daben mailakoak ete garen geu irakurleok. Idazleak legez, bikainak, onak, erdipurdikoak, kaxkarrak eta txar-txarrak izan gaitezke irakurleok.
Testu bat kritikatzeko lehenago irakurri behar dozu, eta irakurteko kontsumitu egin behar dozu (liburuak, egunkariak, aldizkariak...). Konplexu barik. Neu behintzat horretan nabil.
> Joan den ostegunean pieza antologikoa argitaratu zuen Anjel Lertxundik Berria egunkarian. Ehun eta hamaika hitzetan azaldu zigun Espainiako presidentearen nortasuna, maisuek bakarrik dakiten eran.
Eta Lertxundi ez zen bakarra izan. Berriaren ale berean idatzi zuten Harkaitz Canok, Maialen Lujanbiok, Jon Alonsok... eta ez edonola gero! Beraien artikuluak irakuntzen niharduela jabetu nintzen euskarak zelako jauzia egin duen azken urteotan.
Gaitza egiten zait pentsatzea duela 10-15 urte eskas, Egunkariaren sorreran bertan, horrelako artikuluak argitaratuko zirenik: sakonak, zorrotzak, dotoreak, sintetikoak, indartsuak, abstraktuak... maila handiko idazle eta artikulugileak ditugula ezin uka. Ez dakidana da irakurleok maila bera dugun...
asier