Espezieak eta hizkuntzak: antzeko dibertsitatea, baina iraungitzeko arrisku desberdina
NATURE aldizkariak argitaratutako artikuluaren arabera, iraungitzea item askori eragiten dion arriskua da, espezie biologikoak eta hizkuntzak barne. Paralelotasun handiak daude hegazti- eta hizkuntz dibertsitatearen artean.
Hizkuntz dibertsitate handiko eremuek halaber, hegazti- eta ugaztun-dibertsitate handia ere badute, dela kondizio geo-ekologikoen ondorioz, dela duten estentsio handiagatik. Baina tresna estatistikoak erabiliz estentsioaren efektua alde batera utzita ere, korrelazioak berean dirau. Orobat, mehatxatutako hizkuntz asko dituzten eremuek iraungitzeko hegazti- zein ugaztun-espezie asko ere badituzte.
William J. Sutherland autoreak dioenez, oro har, hizkuntzek iraungitzeko arrisku handiagoa dute espezie biologikoek baino. Azkenen kasuan bezalaxe, gutxieneko hiztun-kopuru bat behar lukete hizkuntzek ere beren iraupen begetatiboa bermatuko bada. Baina Allee efektuaren eraginez, dagoeneko arraroak direnak areago arrarotuko lirateke eta, azkenean, desagertu.
Autoreak hizkuntzak elkarrengandik bereizteko abiadura oso handia izan daitekeela azaltzen du bestalde: Itsaso Bareko Vanuatu duela 3.500 urte inguru besterik kolonizatu ez bazen ere, egun 110 hizkuntza dira bertan.
Ondorio nagusia
Nahiz eta dibertsitate-patroiak bertsuak izan, iraungitzeko arriskuaren arrazoiak desberdinak dira hizkuntzei eta espezie biologikoei dagokienez.
Artikuluaren pdf bertsioa gehitu dut.
Erantzunak
Iaz, apirilaren 16tik 20ra Bartzelonan Linguapax erakundeak hizkuntza politikaz egin zuen biltzarrean, Tove Skutnabb-Kangas, Roskilde Unibertsitateko irakasleak mintzaldi bat egin zuen, Language Policies and Education: The Role of Education in Destroying or Supporting the World's Linguistic Diversity izenburuaz. Han tesi berdintsua agertu zuen.
Terralingua elkarteak ( http://www.terralingua.org/ ) lan egiten du bioaniztasuna eta hizkuntza aniztasunaren ezabaketaren inguruan. Erakundearen lan arloa munduko aniztasuna da, kultura, biologia eta hizkuntzaren ikuspegitik. Bi ildo nagusiak ditu: munduko hizkuntzak bultzatu eta babestu; eta sakontzea aipatutako aniztasunen arteko loturan: kultura, hizkuntza eta biologia .
Eta ezabaketaz ari garela... Gogoraraztea hil honen 25an Hego Euskal Herriko euskalerritarrok gure eskubide zibilak erabat ezabatuak izan ez daitezen abagune polita dugula. Neofalangista eta emparauek ezabatu nahi dituzten gure bozka guzti horiek hautestontzietan sartuz duintasun osoz.