Zrtko lbru au? :-)
Segapotokoak, sakelako telefonoak, mugikorrak, patrikakoak... Nahi duzuen bezala deitu, baina traste txiki horiek erabateko iraultza ekarri digute. Baina ez bakarrik ahoz komunikatzeko moduetan. Baita idazteko moduan ere. 1545ean euskarazko lehen liburua argitaratu zuen Beñat Detxeparek. 1968an euskara batua sortu zen Arantzazun. Eta 2000. urtean zibereuskarari zabaldu zitzaizkion leihoak.
Behatz lodiarekin idazten
Garai batean eskuineko eskuarekin idatzi ohi zen: lumaz, boligrafoz, arkatzez...
Ondoren idazmakinak asmatu ziren eta bi eskuetako hatzez idazten hasi zen batzuk birekin, trebeenak hamarrekin-. Ordenagailuek, informazioa tratatzeko moduan eragin zuten aldaketa, ez ordea, idazteko moduan. Izan ere, idazmakinetan eta ordenagailuetan, ia modu berberean idazten baita.
Bat-batean ordea, ia konturatu gabe, denak behatz bakarrarekin eta modu diferentean idazten hasi ginen: zibereuskaraz.
Zibereuskara sortzen ari da eta gero eta indar handiagoa ari da hartzen, batez ere gazteen artean. Internetek, txatek eta segapotoek eragin dituzten aldaketen artean, agian nabarmenena, harreman informaletako erabilera idatzian sumatu da: hitz egiten den bezala idazten da. Eta esan liteke, lehen aldiz euskararen historia gertuan, fenomeno hau, denbora bertsuan gertatu dela gurean eta inguratzen gaituzten beste hizkuntza indartsuagoetan.
Euskaraz dibertitzeko aukera
Liburu hau, jolaserako, komunikaziorako, harremanetarako, dibertsiorako eta sedukziorako aitzakia da.
Euskaraz haserretu, maitemindu, ziria sartu, gozatu, adarra jo... nahi dugu. Eta horretarako, ba al da bide egokiagorik mugikorretako mezuena baino?
Zazpiak Batman kolektiboa osatzen dugun guztion obsexioa da, euskara jolasgai eta gozagai bihurtzea. Euskara hizkuntza bizi, kaletar, adierazkor eta aberatsa izan dadin lortzea. Kolore askotako euskara sortzea.
Alegia, zerbait modu bereziz edo indartsuan adierazi nahi dugunean, ez daukagula sistematikoki inguruan ditugun erdara indartsuetara jo beharrik eta euskarak berak eskaintzen dizkigun beste bideak ere jorratu behar ditugula. Aukerak asko dira: euskarak berezko dituen hitz eta esamoldeak erabil genitzake, euskalkian bizirik dirautenak... Edo hizkuntza eta garai guztietan egin den bezala, guk geuk hitz eta esamolde berriak asmatu.
Euskrz 2zi ny dt
Mezuetako euskara, zibereuskara, denon artean osatu behar dugun hizkuntza berri bat da. Eta zenbat eta gehiagok eta zenbat eta gehiago erabili, orduan eta normalagoa, aberatsagoa eta adierazkorragoa izango da.
Horregatik, biziki poztu ginen "Kilometroak 2003"ko antolatzaileek, esloganerako "euskrz 2zi ny dt" esaldia aukeratu zutenean. Eta mezuak euskaraz idazteko liburuxkaren bat egiteko proposatu zigutenean, ez bat eta ez bi, baiezkoa erantzun genien.
Ilusio horren emaitza eskuartean duzun liburuxka da. Liburu hau, ez da apal batean txukun gordetzeko jaio. Erabiltzeko, xikintzeko eta eskuz-esku ibiltzeko jaio da, mezuetan ere euskaraz gehiago egin dadin.
SMSez euskaraz idazteko dekalogoa
Hauek dira mezuak euskaraz bidaltzerakoan aintzat hartu beharreko 10 arauak:
- Ez dago araurik. Hizkera berri honetan denak proposamenak dira. Baita liburu honetan agertzen direnak ere.
- Ulertzen den guztia balekoa da.
- Hizkera hau kolektiboa da. Denon artean asmatu eta eraiki behar dugu. Are gehiago, mezuak euskaraz bidaltzen ditugun neurrian sortuko da.
- Ahalik eta pultsazio gutxien erabili.
- Bokal gehienak soberan daude. Gehienetan, kontsonanteen bidez uler genezake hitza (skrriksk = eskerrik asko)
- Ahoskatzen ez denez "h"a ez da ia erabiltzen, akronimoetan ez bada (HEHBS = "Hi ez hago burutik sano").
- Zenbakiak eta zeinuak nola ahoskatzen diren, hala erabili (2ar = bihar)
- Batua eta euskalkiak, denak dira baliagarriak. Berba egin, hitz egin edo mintzo zaren bezala idatzi. Eta zuena, besteenarekin aberastu (J2x).
- Maiuskulak hitzak nabarmentzeko erabiltzen dira. OIHUKA ARI ZARA!
- Ongi pasa eta gutxi gastau!
Erantzunak
- GA = Gero Arte
- GDD = Geroxeago Deituko Dizut
- GGG = Gora Gu ta Gutarrak!
- GM1B = Geroxeago Mezu 1 Bidali
- GRRRRRTH = Munduan gehien gorrotatzen dudan pertsona haiz
- GRRTH = Gorroto Haut
- GTB = Gatibu
- H<+ = Hireak Haundigoak !
NL ZD?
Nola zaude? (Emotikonoak)
- :-) = pozik nago / kar-kar
- :-( = triste nago / ze pena!
- :-< = GLUP!
/ a, bai? / ez nekien
- :-> = barkatu
- l-) = ji-ji-ji
- :-l = ta? / a, bai?
/ niri bost
- l-0 = jo-jo-jo
- l-> = ju-ju-ju
- :-/ = mmm
- :-] = GRRRR
. / zakur amorratua!
- :-[ = hi, drakulin!
- *l* = Potroximel
- >}- = Putre
- 3<< = Putzarro
- [3<] = Putzontzi
- m-- = Santageda jo, kanpaia jo (m)
- (") = Sasiko
- abendu = abnd
- abere = abr
- abiapuntu = a2a.
- abuztu = abzt
- afroi, sexy = afroi
- agur = agr, aio
- guratsoak, zaharrak = agrsk
- aita = tta
- aitzur, mozkor = ytzr
- ala = ala
- Alaves = ALV
- alukeria, putada = alkr
- ama = ma
- amarru = 10u
Mantxut lokuzioak eta euskarazko argota
Askotan gertatzen zaigu, esamolderen bat esan nahi eta erdarara jo beharra, euskarazkorik ezagutzen ez dugulako edo ezagutzen ditugunak ahulak eta zozoak iruditzen zaizkigulako.
Zazpiak Batman kolektiboak, kale hizkera eta euskarazko argot nazionala osatu asmoz eta euskararekin dibertitzeko ditugun manerak promozionatu nahian, Mantxut bilduma osatu zuen.
"Mantxut" lokuzioetan, kalean jasotako esamoldeak, birmoldatuak, egokituak, itzuliak eta asmatuak bildu dira. Gaur egungo bizimodutik eta bizimodurako sortu, bildu eta egokitutako esamoldeak eta lokuzioak dira. ARGIA astekariaren orrietan argitaratu ziren lehenik eta ondoren 3 liburukitan bildu ziren: "Mantxut", "Mantxut mantxut" eta "Freexkue".
Interesatuta zaudeten guztiok, hemen ere topa ditzakezue.
Eta bide batez Zazpiak Batman kolektiboaren pegata doan lortu ahal izango duzue. Nahi baduzue, aurreko helbidera eskatu besterik ez duzue egin behar.
Zibereuskarari buruzko informazioa
SMS eta zibereuskarari buruzko lehen proposamenak ere Interneten jaso ziren.
Hemendik aurrera, informazio hori, liburuxka honetan azaltzen diren proposamenekin osatuko da eta handik eta hemendik bildutako ekarpen berriekin.
Inolako proposamenik, iradokizunik edo galderarik baldin baduzu beraz, orri honetara bidera ditzakezu, baita lehiaketaren epea amaitu eta gero ere.
SMS Lhakt (Lehiaketa)
2dal zr prpsmnk!! Zure ekarpenak jaso nahi ditugu
Liburuari begiratu bat eman ondoren, ziurrenik zuri ere bururatuko zitzaizun bada zer edo zer?
Zibereuskara denon artean osatu eta eraiki nahi dugunez, ezinbestekoa da denok esku hartzea eta gure proposamenak eta ekarpenak ezagutaraztea.
Liburuxka honetan azaltzen ez den proposamenen bat asmatu baduzu (esaldi laburtua, akronimoa, iruditza edo emotikonoa), edo besterik ez bada, noizbait jaso edo inon irakurri baduzu, bidal iezaguzu eta nahi izanez gero, gure lehiaketan esku hartzeko modua izango duzu.
Horretarako, zure ekarpenak helbide honetara bidali behar dituzu abenduaren 1a baino lehen.
Sariak
Jaso diren proposamen guztien artean, honako sari hauek zozketatuko dira:
- "Mantxut" lokuzioen 5 bilduma.
- "KmK 2003"ren 5 elastiko.
- "Zazpiak Batman"en 5 elastiko.
Eta Lazkaoko San Benito Ikastolako ikasleen Euskara Batzordearen iritziz ekarpen onenaren saria merezi duenarentzat "Kilometroak" eta "Zazpiak Batman" produktuen lote ederra.
Sarituen zerrenda web orrian argitaratuko da eta sariak etxeetara bidaliko dira.
> - GTB = Gatibu
Duda dut mezu bidaltzaileongan eraginik izango dutenik laburdura hauek. Okurritu zaizue "Gatibu" nola esan laburtzea, edo "-7", baina nola bidali sakelako telefonotik "David Bisbal" edo "Mikel Urdangarin", edo...
Uste dut filosofia falta dela azaltzea: nolatan heltzen zarete laburtzapen horiek ematera? Legerik aplikatu duzue? Noiz kendu bokalak eta noiz ez? Badago horrelakorik edo bakoitzarendako jarri duzue laburdura bat eta kitto?
>
>
> Duda dut mezu bidaltzaileongan eraginik izango dutenik laburdura hauek.
Liburuska hauek dohainik banatuko zaizkie ikasle gazteei. Gure helburua ahalik eta banaketa masiboena lortzea izan da, mezuak euskaraz bidaltzeko ohitura ahalik eta gehien zabaltzeko.
Okurritu zaizue "Gatibu" nola esan laburtzea, edo "-7", baina nola bidali sakelako telefonotik "David Bisbal" edo "Mikel Urdangarin", edo...
Mikel Urdangarinen laburdura ere proposatu dugu M-U. Liburuxkan aurki daiteke. Lege berbera erabiliz D-B izan daiteke David Bisbal
>
> Uste dut filosofia falta dela azaltzea: nolatan heltzen zarete laburtzapen horiek ematera? Legerik aplikatu duzue?
Orri honen hasieran azaltzen den katalogoan aipatzen dugun bezala SMSak bidaltzerakoan ez dago araurik. Elkar ulertu ahal izatea eta ekonomia dira arau nagusi bakarrak. Guk erabili ditugun irizpideak aipatu ditugu, baina gero, SMSak erabiltzen dituzten pertsonen artean sor daitekzeen kodeak izango dira baliagarriak. Eta euskaraz zenbat eta gehiago erabili, orduan eta ezagunagoak eta erabiliagoak izango dira.
>
>
Irakurri dut zuen artikulua zibereuskarari buruz, interesgarria. Baina nik uste, zibereuskaraz ere Bernard edo Beñat Etxeparekoa esan beharko litzatekeela, Beñat Detxepare-ren ordez. Batez ere jakinik, berak horrela izkribatu zuela Euskaraz.
Mila Esker entzuteagatik.
Argitaratu dugun liburuxkan halaxe agertzen da: Beñat Etxepare.
Akats bat dela medio, Sustatura zuzendu aurreko testua bidali zen eta ez zuzendurik argitaratu dena ("Ahoskatzen ez denez "h"a ez da ia erabiltzen" esaldia ere zuzenduta dago, esate baterako).
Ez dira asko baina aldaketatxoren bat badago.
Argitaratu dugun liburuxkan halaxe agertzen da: Beñat Etxepare.
Akats bat dela medio, Sustatura zuzendu aurreko testua bidali zen eta ez zuzendurik argitaratu dena ("Ahoskatzen ez denez "h"a ez da ia erabiltzen" esaldia ere zuzenduta dago, esate baterako).
Ez dira asko baina aldaketatxoren bat badago.
Irtenbideak bilatuz
Nazkatuta, aspertuta, jada hatz lodia nekatu da. Mezu bat idatzi nahi eta biblia mobilean. Zerbait kontatu nahi eta ordu bete zazpi mezu bidaltzeko, eta gure sakela hutsik.
Honen irtenbidea, laburrago idatzi, gazteleraz egiten den moduan. Eta horretan ere hasi gara baina nik bidalitakoa besteek ulertzea... Hori bai komeria; emaitza? Zazpi mezu bakoitzak, bi sakela hutsik.
Orduz gero denbora pasa da eta eguneroko lagunen artean hobeto ala okerrago baina moldatzen hasi gara. Baina jende berria ezagutzen dugunean, zer? Orduan hasten dira berriro komeriak: berak ez du ulertzen nik idazten dudana eta nik ez diot deus ulertzen. Hau ez da ligatzeko fundamentua! Berarekin geratu nahi eta bost ordu eta hamabost mezu geroago konturatu zara larunbatean berarekin geratu naiz, espero dut paseatzeko gogoa izatea, nik ez baitut beste ezer egiteko dirurik.
Hiztegia sortuz
Horrelaxe geunden gu ere KMKeko logo berria azaldu zenean "euskrz 2zi ny dt", teknologia berriak euskaraz bultzatu? Hari begira San Benito ikastolako ikasleei hiztegi hau sortzea otu zitzaigun, honela nik idatzitakoa zuk ulertzeko.
Euskara Batzordea ikastolako zuzendaritzarekin harremanetan jarri zen, ideia aurkeztu eta gustura onartu zuen. Beraien eta "Zazpiak Batman" eta babesleen laguntzaz hiztegi hau sortu dugu. Helburua bakarra da, Euskal Herriko ikastoletako ikasleak euskaraz harremanetan jartzea. Teknologia berriek euskaraz ere badakitela erakustea. Lehen pausoa emanda dago, orain zure txanda da!